W Centrum Konferencyjnym UWM odbyła się wczoraj (19.01) konferencja w sprawie problemów z odpadami komunalnymi w Olsztynie. Organizatorami konferencji były Rada Miejska Sojuszu Lewicy Demokratycznej w Olsztynie wraz ze Stowarzyszeniem „Zacisze” i Radą Osiedla Generałów. Na spotkanie przybyło kilkadziesiąt osób zainteresowanych sprawą gospodarki odpadami komunalnymi w Olsztynie, z różnych stowarzyszeń ekologicznych oraz firm gospodarujących odpadami.
Spotkanie było poświęcono przede wszystkim wykładowi dr hab. Ireny Wojnowskiej - Baryły, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego z Wydziału Ochrony Środowiska i Rybactwa. Pani profesor scharakteryzowała rodzaje odpadów jakie są wytwarzane przez mieszkańców. Ponadto przedstawiła podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi, wyjaśniając tym samym aparat pojęciowy (jak np. unieszkodliwianie odpadów, przetwarzanie, zbieranie selektywne), powszechnie wykorzystywany, choć często nadużywany lub używany niewłaściwie, szczególnie że istnieją w tym zakresie definicje ustawowe.
Profesor Wojnowska-Baryła przedstawiła, na czym polegają procesy przekształcania odpadów - termiczne (zgazowanie, rozkład pizolityczny), mechaniczno-biologiczne (przetwarzanie odpadów, które nie nadają się do kompostowania lub rozkładu beztlenowego - celem zmniejszenie objętości odpadów i ich unieszkodliwianie).
Obecnie w Olsztynie dyskutuje się o projekcie spalarni odpadów, czyli instalacji, w której przekształca się odpady termicznie, w procesie utleniania, w tym spalania, zgazowania, rozkładu tlenowego odpadów.
Prof. Wojnowska-Baryła wskazała na źródła wytwarzania odpadów oraz na dane statystyczne, z których wynika, że 2/3 odpadów wytwarzanych jest przez gospodarstwa domowe, pozostałą część wytwarza infrastruktura handlu, usług, rzemiosła, szkolnictwa i obiektów turystycznych. Odpady najczęściej zawierają do 50% substancji organicznych, zawierają związki azotowe, fosforu i potasu. Ok. 50 do 60% odpadów stanowią części mineralne, w tym 30% to popioły z palenisk. Występują także śladowe ilości metali.
Strumień odpadów nie jest jednolity. Wyróżnia się odpady organiczne, odpady zielone, papier i karton, tworzywa sztuczne, tekstylia oraz szkło, metale, odpady mineralne, drobną frakcję popiołową, odpady wielkogabarytowe, budowlane oraz niebezpieczne. Na rodzaj odpadów wpływa typ środowiska miejskiego (zabudowa wysoka, zabudowa zwarta, rozwinięte usługi, zabudowa jednorodzinna). Wyróżnia się 4 grupy wskaźników charakteryzujących właściwości odpadów: ilościowego nagromadzenia odpadów, ich właściwości fizyczne, paliwowe i nawozowe. Unieszkodliwianie odpadów wymaga znajomości składowych surowców, prowadzenia badań naukowych i monitoringu.
Dane statystyczne wybranych gmin warmińsko-mazurskich wskazują, że odpady biodegradowalne stanowią ilość bliską ilości odpadów mineralnych, popiołowych, zaś tworzywa sztuczne stanowią niewielki procent odpadów komunalnych. Nie projektuje się unieszkodliwiania całego strumienia odpadów, lecz poszczególnych jego frakcji, wyodrębnionych poprzez sita o różnej granulacji. Skład morfologiczny frakcji odpadów komunalnych o wielkości do 40 mm wskazuje, że odpady organiczne łatwo rozkładalne to blisko 43%, głównie pochodzenia roślinnego. Tworzywa stanowią niewielki procent, podobnie szkło.
Zbieranie odpadów u źródła pozwala na zbieranie materiału w miarę jednorodnego, chociaż zróżnicowanego wielkościowo. Parametry i składniki odpadów mają kapitalne znaczenie przy podejmowaniu decyzji w sprawie wyboru sposobu unieszkodliwiania odpadów. Badania wskazują, że systematycznie rośnie ilość odpadów, równocześnie zmniejszając swoją gęstość i powiększając gabaryty. To wskazuje, że istotnym przy projektowaniu jest perspektywa zmian odpadów. Przy ich spalaniu należy brać pod uwagę ilość niepalnych i palnych odpadów, wytwarzane ciepło w czasie spalania, ilość wydzielonych agresywnych środków chemicznych oraz węgla i wodoru. Każdy rodzaj zabudowy zmienia wartość opałową wytwarzanych odpadów. Średnia produkcja odpadów na mieszkańca wynosi w skali kraju 300 kg rocznie, co jest szczególnie charakterystyczne dla dużych aglomeracji.
Unieszkodliwianie termiczne powinno mieć miejsce dla obszaru o ludności 400 000, minimalnie zaś 250 000 mieszkańców. Wówczas jest to ekonomicznie uzasadnione. Zyski z produkcji energii przez spalarnię są niewielkie w bilansie ekonomicznym. Większość odpadów z dużych miast spełnia warunek dodatniego bilansu energetycznego, jednak niska wartość energetyczna polskich odpadów komunalnych (w przeciwieństwie do krajów Europy Zachodniej) nie gwarantuje nie używania dodatkowych palników, wprowadzania zewnętrznych źródeł energii do spalania. Spowodowane jest to m.in. niską zawartością papieru i tworzyw w opakowaniach.
Spalanie odpadów nie jest efektywnym sposobem odzyskiwania energii. Odzyskana energia jest od 3 do 5 krotnie niższa niż w przypadku recyklingu. Obecnie 90% odpadów jest składowanych, zaś zauważalna jest tendencja ustawodawcy europejskiego i polskiego do zmniejszania ilości odpadów utylizowanych w ten sposób.
W panelu dyskusyjnym wziął udział Roman Szramka, prezes jednej z olsztyńskich spółdzielni mieszkaniowych. Podkreślił, że w Olsztynie 100 000 mieszkańców zamieszkuje tereny skupione w spółdzielniach mieszkaniowych. System odbioru odpadów jest oparty o śmietniki zlokalizowane przy zabudowie wielorodzinnej, wysokiej, również istnieją zsypy. Od kilku lat stosuje się pojemniki do wstępnej selekcji odpadów. Największą bolączką mieszkańców jest cena odbioru odpadów, co wynika z faktu, że Olsztyn nie ma już okolicznego wysypiska. Koszty transportu odpadów do innego województwa oraz tzw. opłata marszałkowska mają wpływ na wysoką cenę odbioru odpadów. Obecnie trwa rywalizacja prywatnych przedsiębiorstw oczyszczania miasta.
Głos zabrał także Jacek Szejba z jednej z firm działających w obszarze ekologii, który ocenił, że polskie prawodawstwo nie nadąża za europejskimi rozwiązaniami. Jego zdaniem jest opracowana nowa technologia, zgodna z najnowszymi dyrektywami UE: dyrektywą 2008/08 WE. Jest ona oparta o budowę biogazowni, która pozwala stworzyć sytuację, w której końcowym efektem nie jest odpad, w rozumieniu dyrektyw UE, lecz produkty zbywalne bez udziału zewnętrznej energii i emisji. Jest to produkcja biomasy.
Przedstawiciel Stowarzyszenia Ekologicznego „Piękne Dąbrowy” zwrócił uwagę, że w związku z projektem budowy spalarni dla 37. gmin, będą zbudowane dwa wysypiska popiołów. Jedno z nich w Linowie k/Szczytna, będzie znajdowało się pod jednym z głównych zbiorników wód podziemnych. Informację tę zdementował Prezes ZGOK w Olsztynie - wysypisko w Linowie nie powstanie właśnie ze względów hydrologicznych.
Piotr Kowalski, Przewodniczący Rady Osiedla „Kościuszki” stwierdził, że w Olsztynie nie może być monopolu, co jest główną przyczyną zapaści gospodarki odpadami komunalnymi. Monopol ZGOK, uchwała Rady Miasta Olsztyn, powoduje wzrost cen odbioru odpadów. W jego ocenie, sprawa postępowania przez Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów musi być wyjaśniona.
Wczorajsze spotkanie na UWM był już drugą częścią konferencji, poświęconej jednemu z kluczowych problemów Olsztyna. Prowadzący spotkanie Przewodniczący Rady Miejskiej SLD w Olsztynie Krzysztof Kacprzycki zadeklarował, że wobec rosnącego zainteresowania tą tematyką, odbędzie się wkrótce trzecia część konferencji. Ponadto zapis filmowy spotkania zostanie przekazany gminom, które podpisały porozumienie w sprawie wspólnego utworzenia z Olsztynem zakładu utylizacji odpadów - spalarni. Wszelkie informacje będą zaś publikowane na stronie http://www.konsultacje.olsztyn.pl.
Nowa atrakcja w Muzeum Bitwy pod Grunwaldem
