Ustawa o Inspekcji Handlowej z 15 grudnia 2000 r., oprócz przepisów określających główne zadania kontrolne Inspekcji Handlowej (np. kontrole legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą, kontrole produktów wprowadzanych do obrotu), zawiera również przepisy dające możliwość prowadzenia przez Inspekcję Handlową postępowań mediacyjnych. Mediacja ma na celu doprowadzenie do polubownego zakończenia sporu cywilnoprawnego między konsumentem a przedsiębiorcą. Są to najczęściej spory powstające na tle dokonanych zakupów (zamówionych usług) oraz składanych w ich wyniku reklamacji przez konsumentów.
Należy pamiętać, że w świetle przepisów ustawy o Inspekcji Handlowej oraz Kodeksu cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Mediację wszczyna wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, na wniosek konsumenta lub z urzędu. Przykładowo, jeżeli uważamy, że przedsiębiorca nierzetelnie rozpatrzył naszą reklamacją, zanim złożymy pozew do sądu, warto jest spróbować rozwiązać problem polubownie. W takim wypadku wystarczy zgłosić się do właściwego Inspektoratu z wnioskiem o przeprowadzenie mediacji - właściwym miejscowo jest ten Inspektorat, na którego terenie działania znajduje się siedziba przedsiębiorcy. Wzór wniosku można pobrać ze strony internetowej inspektoratu lub w siedzibie urzędu. Należy jednak pamiętać, że udział w mediacji jest dobrowolny, dlatego też przedsiębiorca ma prawo odmówić przystąpienia do takiego postępowania.
Mediacja to przede wszystkim rozmowy, które mają doprowadzić do porozumienia między konsumentem a sprzedawcą. Jednakże odbywają się one przy udziale mediatora - fachowca (pracownika inspektoratu), który ma zadbać o ich właściwy tok oraz rozwiązywanie sporu zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. W toku postępowania mediacyjnego mediator zapoznaje przedsiębiorcę z roszczeniem (żądaniem) konsumenta, zapoznaje strony (konsumenta i przedsiębiorcę) z przepisami mającymi zastosowanie w sprawie oraz przedstawia ewentualne propozycje polubownego zakończenia sporu. Może również wyznaczyć stronom termin do polubownego zakończenia sprawy.
W przypadkach gdy strony nie doszły do porozumienia w określonym czasie oraz w razie oświadczenia co najmniej przez jedną z nich, że nie wyraża zgody na polubowne zakończenie sprawy, wojewódzki inspektor odstępuje od postępowania mediacyjnego.
Okazuje się, że przedsiębiorcy i konsumenci często poddają się mediacjom, zapewne dlatego, że jest to mniej czasochłonne oraz mniej kosztowne niż postępowanie przed sądem powszechnym. Jak wynika z danych tut. Inspektoratu, większość prowadzonych mediacji kończy się pozytywnie dla konsumentów. Jednak w przypadku niepomyślnego zakończenia sporu w tym trybie można w dalszym ciągu dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej.