Poziom wiedzy konsumentów o przysługujących im jako kupującym prawach, wciąż nie zawsze jest wystarczający. W szczególności wielu konsumentów sądzi, że mogą zwrócić sprzedawcy towar w krótkim czasie po zakupie. Czy jednak sklep ma obowiązek przyjąć wówczas zwrot towaru. Innymi słowy: czy konsumentowi przysługuje prawo odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej z przedsiębiorcą?
Otóż w świetle polskiego ustawodawstwa prawo odstąpienia od umowy sprzedaży ma charakter raczej wyjątkowy. Można wyróżnić w tym względzie dwa reżimy, z których jeden dotyczy zakupów w sklepach stacjonarnych, drugi zaś umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa (np. na pokazie) i zawieranych na odległość (np. przez internet).
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959; dalej: ustawa o sprzedaży konsumenckiej) odstąpienie od umowy sprzedaży zawartej w sklepie stacjonarnym jest w zasadzie niedopuszczalne. Samo niezadowolenie konsumenta z zakupionego towaru czy nawet jego wadliwość to za mało, aby można było skutecznie żądać przyjęcia zwrotu. Nawet okoliczność, że zakupiony towar wielokrotnie się psuł lub był wymieniany nie jest wystarczająca. Konsument może odstąpić od takiej umowy jedynie wtedy, gdy naprawa towaru niezgodnego z umową jak również jego wymiana na towar wolny od wad jest niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona, w szczególności ze względu na zbyt wysokie koszty, a ponadto niezgodność towaru z umową ma charakter istotny. Odstąpienie od umowy nie jest jednak dopuszczalne, jeżeli ta niezgodność ujawniła się po upływie dwóch lat od zakupu, jak również wtedy, gdy konsument nie zgłosił jej w ciągu 2 miesięcy od jej zauważenia.
Odmienne zasady od wyżej opisanych obowiązują w odniesieniu do umów sprzedaży zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz umów zawieranych na odległość. W świetle przepisów ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271, ze zm.; dalej: ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów) konsument może odstąpić od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub umowy zawartej na odległość w ciągu 10 dni bez podania przyczyny i bez obowiązku zapłaty odstępnego. Jeżeli konsument nie został poinformowany przez przedsiębiorcę na piśmie o prawie odstąpienia od umowy termin dziesięciodniowy nie biegnie i w takim przypadku konsument może odstąpić od umowy w ciągu 3 miesięcy od dnia wydania rzeczy. Odstąpienie przez konsumenta od umowy powoduje, że umowa jest uważana za niezawartą. W związku z tym przedsiębiorca i konsument są obowiązani do zwrotu tego, co sobie wzajemnie świadczyli. Zakupiony towar powinien zostać zwrócony w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Mówiąc prościej, konsument nie musi zwracać przedsiębiorcy towaru w stanie nienaruszonym, może sprawdzić zakupiony towar, w tym jego funkcjonowanie. Wyjątek dotyczy tylko nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych, które należy zwrócić w oryginalnym opakowaniu. Zwrot wzajemnych świadczeń powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni. Zwrot zakupionej rzeczy następuje jednak na koszt konsumenta.
Ustawowe prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość w ciągu 10 dni nie dotyczy m.in.:
- sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta,
- nieruchomości,
- świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu,
- umów z wykorzystaniem automatów sprzedających,
- sprzedaży z licytacji.
Konsument, który zawarł umowę kupna-sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość może również w przypadku wadliwości zakupionego towaru skorzystać z uprawnień przewidzianych ustawą o sprzedaży konsumenckiej, w szczególności może żądać nieodpłatnej naprawy, wymiany, a w wyjątkowych przypadkach (omówionych wyżej) może również odstąpić od umowy.
Szczególne uregulowanie prawa odstąpienia od umowy zawarte w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów jest podyktowane tym, że konsument często nie jest dobrze przygotowany do zawarcia takiej umowy - np. nie ma możliwości porównania ceny oferowanego w ten sposób towaru z cenami innych podobnych towarów lub też nie ma możliwości dokładnego obejrzenia, sprawdzenia towaru. W związku z tym zasadne jest przyznanie konsumentowi dodatkowego czasu do rozważenia celowości dokonanego zakupu. Cel ten realizuje 10 dniowy termin do odstąpienia od umowy.
Szpital? Mam dobre wspomnienia!
