Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Do redakcji Olsztyn24 wpłynął dokument zatytułowany „Stanowisko Stowarzyszenia „Święta Warmia” w sprawie przeniesienia Pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej (dawny Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej) oraz projektu adaptacji pomnika”, podpisany przez prezesa Stowarzyszenia Bogdana Bachmurę. Uznając, że opinie i propozycje zawarte w stanowisku dotyczą bardzo ważnych dla olsztynian kwestii, które powinny być poddane publicznej debacie, publikujemy treść dokumentu w całości.

Wszelkie przestrzenie publiczne takie jak ulice, place miejskie, skwery, parki czy też budynki użyteczności publicznej to najważniejsze elementy organizmu miejskiego. Kształtują one oblicze miasta i stanowią o jego indywidualizmie, pięknie, funkcjonalności albo przeciwnie o jego brzydocie i złym funkcjonowaniu.

Uważamy, że kształt przestrzenny i urbanistyka Olsztyna są wspólnym dobrem jego mieszkańców, dlatego też decyzje administracyjne wkraczające w tę wspólną własność muszą respektować interes społeczny.

Uzasadniony niepokój i sprzeciw budzą próby przejęcia w celach komercyjnych takich właśnie przestrzeni publicznych. Działania takie są tym bardziej bulwersujące, gdy ich celem jest unicestwienie jednego z najlepiej zaplanowanych i funkcjonujących współczesnych fragmentów miasta, jakim jest przestrzeń byłego Placu Zwycięstwa wraz z Pomnikiem Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej.

R E K L A M A

Podkreślić należy, że wartości tego miejsca wynikają z sięgających antyku wielowiekowych tradycji w kształtowaniu przestrzeni miejskich i publicznych. Przestrzeń tę kształtują klarowna i syntetyczna prostota kompozycji placu i pomnika autorstwa światowej sławy polskiego artysty Xawerego Dunikowskiego. Kompozycja ta jest pełna i skończona plastycznie i urbanistycznie, co w przypadku Olsztyna stanowi jedno z nielicznych miejsc tak precyzyjnie przemyślanych i zakomponowanych. Monument wraz z przestrzenią placu i otoczeniem tworzy swoistą jedność, dlatego też dzieło to (pomnik) bez obecnego kontekstu przestrzennego w zasadzie przestanie istnieć.

Uznając nieodwracalność faktów i procesów historycznych niezależnie od tego, jakie były ich skutki dla życia narodu czy społeczności lokalnej opowiadamy się za pozostawieniem śladów przeszłości i świadectw historii, które dla przyszłych pokoleń posiadają niepodważalne wartości dydaktyczne i poznawcze.

Wychodząc naprzeciw obowiązującym wymaganiom prawnym, oczekiwaniom społeczeństwa a także lokalnych środowisk patriotycznych i kombatanckich przegniemy przedstawić autorską wizję zagospodarowania placu i monumentu, która mamy nadzieję stanie się pionierskim i awangardowym spojrzeniem na wartości jakie przekazuje i reprezentuje olsztyński monument, która pojedna różne stanowiska w sprawie jego przyszłości.

Proponujemy aby staraniem władz miasta i na koszt gminy Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej wraz z placem jako jego integralną częścią został doprowadzony do należytego stanu i poddany rewaloryzacji tak jak wymaga tego od właściciela ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Działania te będą również w pełni zgodne obowiązującym Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego CENTRUM w zakresie wydzielonej jednostki KP-1 „Istniejący Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej i adaptowany plac”.

Zgodne z ww. planem akceptujemy budowę parkingu podziemnego pod pomnikiem i placem ale z jednoczesną likwidacją tymczasowego parkingu dla samochodów osobowych urządzonego na powierzchni placu i przywrócenie tam jedynie komunikacji pieszej.

Opierając się o kolejny zapis tego planu określający sposób kształtowania oświetlenia na przestrzeni pomiędzy zabudową UC-1 (teren zabudowy CH „Alfa”) a budynkiem dawnej Rejencji proponujemy wykorzystać pomnik jako swoiste tło do prezentacji medialnych i dźwiękowych z wykorzystaniem zachowanych przekazów ukazujących prawdę o wydarzeniach jakie miały miejsce na Warmii i Mazurach w 1945 r. Rozwiązania te nie będą ingerowały w zabytek jakim jest pomnik a jednocześnie nada mu nowych znaczeń i wartości, przyoblecze go w nowe szaty przekazu.

Nasz projekt w zakresie nadania nowych treści w sposób nieinwazyjny zakłada wykorzystanie do tego celu współczesnych technologii barwnego oświetlania architektury, projekcji wideo na obiektach architektonicznych oraz projekcji przestrzennych tzw. 3D przy zastosowaniu technik laserowych.

Proponujemy również aby przy głównych wejściach na plac i bezpośrednio przy pomniku zostały umieszczone trwałe tablice informacyjne oraz aby na pionowych ścianach cokołu monumentu wykute zostały napisy upamiętniające tragiczne karty współczesnej historii Warmii i Mazur.

Rewaloryzacja pomnika i placu powinna przywrócić i uwypuklić wszystkie ważne dla kompozycji rzeźbiarskiej i przestrzennej walory wizji artystycznej Xawerego Dunikowskiego, uporządkowaniu i rewaloryzacji poddana powinna być również zieleń otaczająca plac.

Dostrzegamy również możliwość sprzężenia przestrzeni publicznej placu z wejściem i obszarem Parku Centralnego, np. za pomocą kładki pieszej, tym bardziej wydaje się to zasadne gdy pod uwagę weźmiemy zarówno ekspozycje z terenu pomnika na park jak też i w kierunku odwrotnym. W ten sposób pomnik mógłby stać się symboliczną bramą, przejściem z przeszłości do przyszłości.

Uważamy, że możliwa i w pełni uzasadniona jest budowa parkingu podziemnego również wielopoziomowego czy w tzw. technologii wielopoziomowego parkowania, jednakże jedynie celem uwolnienia placu przed pomnikiem od miejsc postojowych dla samochodów osobowych i przywrócenia go komunikacji pieszej. Dostrzegamy możliwości wykorzystania monumentu do wprowadzenia do jego wnętrza funkcji i urządzeń użytkowych do obsługi ruchu pieszego parkingu podziemnego, górne części szybów dźwigowych oraz wejścia czy wejścia do klatki schodowej mogły by znaleźć miejsce w wysokim cokole pomnika, wnętrza jednego lub obu pylonów mogłyby posłużyć do poprowadzenia tam kanałów wentylacji mechanicznej. Działania te przy zminimalizowanej ingerencji w zewnętrzny wygląd i strukturę pomnika jedynie w części cokołowej poprzez nadanie mu wartości użytkowych zdeterminują jego należyte utrzymanie i stały dozór w czasie użytkowania.

Chcielibyśmy aby pomnik wraz ze swoją iluminacja i oświetleniem włączony został w szerszy kompleksowy program iluminacji miasta.

Przekonani jesteśmy, że pomnik i plac w nowej postaci wraz z jego stałym oświetleniem, stałą szatą informacyjną oraz z czasowymi projekcjami stanie się wyjątkową atrakcją turystyczną wyróżniającą Olsztyn w kraju i Europie, że zaproponowane i nowe scenariusze projekcji edukacyjnych na stałe wpiszą się w katalog imprez kulturalnych i oświatowych miasta i województwa, co wierzymy wydatnie przyczyni się do pozytywnej promocji Olsztyna.

Prezes Stowarzyszenia „Święta Warmia”
Bogdan Bachmura

Zachęcamy naszych czytelników do udziału w dyskusji na temat przyszłości pomnika i położonego przy nim bezimiennego placu.