Wczoraj (22.01) w teatrze Jaracza odbyła się premiera komedii francuskiej dramatopisarki, Yasminy Rezy pt. „Sztuka”, w przekładzie Barbary Grzegorzewskiej. Wyreżyserował ją Maciej Mydlak, który również odpowiedzialny jest za scenografię, opracowanie muzyczne oraz kostiumy. On też pojawił się na scenie obok Pawła Parczewskiego i Krzysztofa Plewako-Szczerbińskiego.
Ta sama szkoła, to samo podwórko, to samo towarzystwo, przyjaźnie od lat... ale czy na wieki? Zaczyna nas dzielić status majątkowy, poglądy polityczne, odkrywamy skrywane dotychczas różnice światopoglądowe. Czasem dochodzi do zdrady, tej fizycznej lub tylko i aż tej, którą dostrzeżemy, a może tylko ją sobie uroimy, w zachowaniu, w wyborach osób, uważanych dotąd za członków naszego zakonu. Autorka komediodramatu „Sztuka” wybrała obraz - nawet nie wiemy czy prawdziwe dzieło sztuki - by pokazać, jak łatwo się poróżnić, oskarżyć najbliższych o złamanie kodu, o wywyższanie się. Nie przypadkiem obraz przedstawia abstrakcję, trudniejszą do zdefiniowania, do oszacowania jej wartości materialnej i duchowej.
I nagle przyjaźń zawisła na włosku, a właściwie na haczyku. Bo co mu odbiło, by kupić taki „bohomaz”? Jak on śmiał powiesić coś, na czym się nie znamy? Dlaczego to jest takie duże, myśli że jest lepszy od nas? Wydawałoby się, że mamy prawo udekorować swoje mieszkania po swojemu, wybrać sobie życiowego partnera, mamy prawo popierać tego, a nie innego, polityka, lubić taki właśnie rodzaj muzyki. I pewnie mamy, ale gdy zaznaczamy swoją odrębność, np. dużym płótnem na ścianie, gdy manifestujemy inność, gdy afiszujemy się ze swoim statusem materialnym, nawet jeśli jest na kredyt, czy tylko wybrykiem, musimy liczyć się nie tylko z brakiem zrozumienia, lecz też z wykluczeniem.
Wspomniałem, że nie przypadkiem Yasmine Reza uczyniła nieosobowym bohaterem swojej sztuki obraz abstrakcyjny. Już nazwa tej komedii wskazuje, że tematem jej są nie tylko relacje trzech młodych mężczyzn, ale jest nią sama sztuka. Sztuka nieprzedstawiająca, trudna do zdefiniowania, mogąca nas zaprowadzić na manowce. Przyjaźń jest taką abstrakcją, nie da jej się namalować jednoznacznie. Bo to sztuka kompromisu, zrozumienia drugiego człowieka i własnej niedoskonałości. Mamy wiele wad, jesteśmy samolubni, aroganccy, zazdrośni i nie tylko. Mamy też prawo do chwil słabości, do bycia sobą. Autorka zmusza nas do przyjrzenia się sobie, do autoironii. Proponuje nam, byśmy wyłowili z tych jej białych plam, z pasków, prążków i punktów, z tej całej bieli swój własny obraz, byśmy odczytali jej sztukę własnymi emocjami.
Najbardziej lubię w teatrze, gdy kompletna cisza na widowni przerywana jest niejednokrotnie śmiechem. I byłem zdziwiony, gdy po spektaklu przyjaciele wspomnieli, jak to Krystian Lupa nakrzyczał na aktorów, że swoją grą w „Sztuce” zmusili widownię do śmiechu. A ja cieszę się, że nasi olsztyńscy aktorzy znakomicie poradzili sobie z tym wspaniałym, inteligentnym, ale przecież komediowym tekstem, ujawnili przed nami swój kunszt aktorski, pozwolili nam pośmiać się z nich i z samych siebie. Nawet jeśli chwilami dobry odbiór widzów nieco ich unosił i wpadali w tony farsowości, to stworzyli atmosferę do poważnej refleksji w miłych okolicznościach.
„Sztuka” od trzydziestu lat wystawiana jest na całym świecie. Dobrze, że za sprawą Macieja Mydlaka i dyrekcji teatru trafiła do Olsztyna. Bo jest uniwersalna i ponadczasowa, jest opowieścią o kondycji człowieka, o naszych niepokojach i zmartwieniach. I jakże aktualna dziś, gdy tak różnimy się w spojrzeniu na sztukę wojenną, na sztukę zarządzania, konwersacji, czy sztukę jako taką. Gdy coraz więcej ludzi próbuje zamienić nasze życie w abstrakcję.
Jerzy Szczudlik
F I L M Y
Muzeum Warmii i Mazur zaprosiło na pokaz ubiegłorocznych n...
