W Salonie Wystawowym BWA Olsztyn Zamek w sierpniu i wrześniu 1963 roku dominowało malarstwo Krystyny Chromy. Pierwsza indywidualna wystawa absolwentki ASP w Krakowie, od czasu jej przeprowadzki w 1961 roku do stolicy Krainy Tysiąca Jezior - Olsztyna na Warmii, cieszyła się dużym powodzeniem
Twórczość Krystyny Chromy obejmuje kompozycje figuralne, dużo martwych natur z kwiatami i owocami oraz pejzaże, ale najwięcej miejsca zajmują nastrojowe portrety, zwłaszcza kobiet. Ukazują one nie tylko podobieństwo zewnętrzne, ale też ich osobowość. Malując portret znanej sobie osoby, artystka wyrażała swoje wnętrze. Dużo maestrii wkładała w przedstawianie wyrazu twarzy, szczególnie oczu, także dłonie w jej wykonaniu są niezwykle wystudiowane. „Gdy maluję według jakiejś wymyślonej koncepcji - wcale nie powstaje to, co chcę. Dopiero gdy wszystko idzie już jakoś samo - osiągam swój zamiar” - wyznała w jednym z wywiadów. „Zauważyłam też, że gdy pracuję nad portretem, podświadomie wydobywam z człowieka jakąś cechę, której nie znam. Dopiero później sam obraz, gdy już jest skończony, ujawnia to”.
Chromy stosowała uproszczone formy niczym Modigliani czy Nowosielski. „Malarstwo to wielka prostota i do tego właśnie dążę”, mawiała. Charakterystyczna dla Niej jest subtelna, zgaszona gama barw, która nadaje obrazom nostalgiczny wyraz. Wpływ to, jak można mniemać, profesorów akademickich, zarazem kolorystów: Wojciecha Weissa, Zygmunta Radnickiego, Adama Marczyńskiego, Czesława Rzepińskiego i Zbigniewa Pronaszki; to pod jego skrzydłami Chromy w 1955 roku uzyskała dyplom.
Los Krystyny Chromy zamknął się klamrą, której na imię Kraków. Tam urodziła się 12 czerwca 1929 roku, tam ukończyła Liceum Sztuk Plastycznych, a u schyłku życia miał się on stać Jej Mekką. Jeszcze w 1996 roku zaznaczyła swą obecność na wystawie w Galerii „Pryzmat” w ramach jubileuszu ZPAP Kraków. Odeszła 6 stycznia 2005 roku, pozostawiając po sobie piękny, bogaty dorobek twórczy.
Ponad trzydziestoletni olsztyński okres jej życia i aktywności twórczej obfitował w wystawy indywidualne: 1963 - BWA Olsztyn, 1974 - „Człowiek w malarstwie Krystyny Chromy”, Galeria PSP Olsztyn, 1976 - DST Olsztyn, 1979 - KMPiK Olsztyn, 1981 - BWA Olsztyn, 1994 - Galeria ZPAP „Sukiennice” Kraków, 2001, „Szkice i portrety” z cyklu „Dzieci artystów” - TPSP w Olsztynie, Galeria „Bakałarz”, Warmińsko-Mazurska Biblioteka Pedagogiczna Olsztyn. W Jej biografii zapisało się jedenaście zbiorowych wystaw ogólnopolskich, w tym w 1966 roku w CBWA „Zachęta” w Warszawie; w konkursie poprzedzającym ogólnopolską ekspozycję „Człowiek i praca w Polsce Ludowej” przyznano jej wyróżnienie. Wcześniej trzykrotnie (1962, 1964, 1966) stawała w festiwalowe szranki z przedstawicielami malarstwa współczesnego w Szczecinie. W 1962 i 1964 odbyły się „Salony Radomskie”, w 1963 wystawa „Złote grono” w Zielonej Górze, 1964 rok przyniósł wystawę „Wiosna Opolska”, kolejny retrospektywną wystawę „20 lat PRL w twórczości plastycznej” w Warszawie, w 1968 w Bydgoszczy podziwiano „Portret Polaka” - wszystkie z Jej udziałem.
Obrazy Krystyny Chromy, jako członka ZPAP, gościły w grupowych pokazach olsztyńskiej plastyki w Krakowie, Lublinie, Zielonej Górze, Szczecinie, Gdańsku, Wrocławiu, Warszawie, a także za granicą: w Kaliningradzie (1973), w Brukseli (1974), Londynie, Glasgow, Plymouth, Stockton (1974). Jej nazwisko znalazłam w katalogu podsumowującym trzydzieści lat plastyki olsztyńskiej pn. „Olsztyn - Warszawie, Panorama XXX-lecia PRL” jako jednej z osób, których dorobek wzbogaca polską plastykę.
Artystka miała na swoim koncie udział we wszystkich wystawach okręgowych ZPAP w Olsztynie oraz plenerach malarskich w Garbnie (Olsztyn 1974) i Stębarku: Ogólnopolski Plener Malarski „Grunwald 76”, jak również w Osiekach (Koszalin 1965) i Sępolnie Krajeńskim (Bydgoszcz 1973). Warto wspomnieć o udziale w licznych konkursach w ramach wystaw olsztyńskiego środowiska plastycznego „O Medal Prezydenta” uwieńczeniem była zdobyta 29 czerwca 1981 roku, liczbą 25 głosów, nagroda publiczności.
W lipcu tego samego roku Galeria BWA w Olsztynie zaprezentowała retrospektywną wystawę „Krystyna Chromy malarstwo”; przy tej okazji uhonorowano ją Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki. W plonie ćwierćwiecza aktywności twórczej dało się zauważyć kolejne fazy i poszukiwanie własnego stylu.
Od tego momentu malarka zdobyła wielbicieli, Jana i Alinę Kostyków z Olsztyna, którzy po zakończeniu wystawy zakupili płótno „Gałązka”. Potem w ich posiadanie weszło siedem innych eksponowanych tam prac. Co jest w tym malarstwie?, można by zapytać. „Jest w nim coś, co mnie ujęło” - twierdzi kolekcjoner dzieł Pani Krystyny. Pan Jan bywał gościem w pracowni przy Limbowej. Zapytany o sposób jej bycia odpowiada, że była osobą skromną, małomówną; jak wyznała w jednym z wywiadów, w dzieciństwie bardziej niż towarzystwa ludzi, szukała kontaktów z psami. Podkreśla, że była niezwykle oczytana. Cieszy go, że artystka uznała go za spostrzegawczego: „Pan lubi jesienne kolory”. Na widok portretu swojej żony mężczyzna uśmiechnął się - tak mu się spodobał. Podobnie było z każdym innym obrazem, na który się zdecydował. Jest niezmiernie szczęśliwy, że udało mu się zdobyć cykl „Cztery pory roku” i wiele innych dzieł ulubionej artystki. Wyłom w wyłączności na obrazy Krystyny Chromy stanowi niewielka akwarela Mirosława Smerka.
W kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej w kościele NSPJ w Olsztynie od 1984 roku eksponowany jest prezent od Krystyny Chromy: olejny portret ks. Jerzego Popiełuszki. Rok później autorka podarowała martwą naturę „Srebrniki” Prezydentowi RP Lechowi Wałęsie. Ale czymś, co najbardziej nobilituje krakowsko-olsztyńską malarkę, jest dar w postaci obrazu „Święte jezioro”, jaki w imieniu olsztyńskiego środowiska plastycznego złożyła w czasie wizyty w Olsztynie w 1991 roku, na ręce papieża Jana Pawła II.
Obrazy Krystyny Chromy znajdują się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur, Muzeum w Słupsku, Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Olsztynie, Stowarzyszenia Kulturalnego „Zamek” w Reszlu, Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Olsztynie oraz wielu innych instytucji. Najbardziej jednak cieszyło ją posiadanie jej prac przez osoby prywatne w kraju i za granicą.
******
Dołączone do materiału zdjęcia obrazów pochodzą z kolekcji Jana i Aliny Kostyków.
Z D J Ę C I A
Sieć „Dziedzictwo Kulinarne Warmia Mazury” rozrasta się...
