Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Dzień Patrona – Wojciecha Kętrzyńskiego zainaugurował dzisiaj (19.01) obchody 60-lecia istnienia Instytutu Północnego w Olsztynie, sukcesora Ośrodka Badań Naukowych. Z tej okazji w siedzibie instytutu odbyło się okolicznościowe spotkanie.

W programie spotkania były wystąpienia prezesa Towarzystwa Naukowego im. W. Kętrzyńskiego prof. dr hab. Stanisława Achremczyka, dyrektora Instytutu Północnego dr. Jerzego Kiełbika oraz dr. Tomasza Wyżlica z Towarzystwa Naukowego im. W. Kętrzyńskiego.

Spotkanie zapoczątkowało obchody 60-lecia działalności Instytutu Północnego, który powołano 31 maja 2019 roku. Nowa instytucja jest kontynuatorem działalności i dorobku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego. Jubileusz działalności tej placówki badawczej łączy się zarazem z ważną rocznicą dotyczącą patrona - 15 stycznia miała miejsce 105. rocznica śmierci tego badacza historii Pomorza, Warmii i Mazur, bibliotekarza, publicysty i poety.

Wojciech Kętrzyński urodził się 11 lipca 1838 roku. w Lecu (dziś Giżycko) jako Adalbert von Winkler. W 1859 r. zdał maturę i rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Albertyna w Królewcu. Dzięki temu poznał przeszłość swojej rodziny i dowiedział się, że od wieków była polska i szlachecka. W efekcie przeprowadził zmianę imienia i nazwiska, z Adalberta von Winklera stając się Wojciechem von Kętrzyńskim, po czym nawiązał kontakty z polskojęzyczną rodziną. Kętrzyński brał udział w w powstaniu styczniowym, przewożąc tajne dokumenty i broń. Został aresztowany 11 września 1863 roku - miało to miejsce na dzisiejszym olsztyńskim osiedlu Jaroty. Osadzono go w więzieniu w Górnej (Wysokiej) Bramie w Olsztynie (później przeniesiony do więzieniu Moabit w Berlinie). W grudniu 1864 roku skazano go na rok twierdzy. Po wyjściu na wolność, w 1865 roku, obronił doktorat na uniwersytecie w Królewcu.

W 1871 roku założył tajne Towarzystwo Mazurskiej Inteligencji Ludowej, przekształcone później w Komitet Niesienia Pomocy Mazurom, a następnie w Centralny Komitet dla Mazur, Śląska i Pomorza. Opublikował ponad dwieście dzieł, rozpraw i artykułów. Jego działalność stała kością w gardle władzom pruskim, które nie pozwoliły mu na zatrudnienie na terenach zamieszkałych przez Polaków. Z tego powodu pracował jako bibliotekarz w Kórniku, Brąchnówku, Nawrze i Wałczu. W 1873 roku podjął pracę w Zakładzie im. Ossolińskich we Lwowie, który przekształcił w znaczący ośrodek naukowy. Realizował się też jako poeta. Gdy w 1886 roku opublikował we Lwowie tomik „Ze śpiewnika pewnego zniemczonego”, policja austriacka wykupiła i zniszczyła cały nakład dzieła. Kiedy w 1938 roku, już po śmierci autora, tomik ukazał się ponownie, tym razem całe wydanie zniszczyli hitlerowcy.

Wojciech Kętrzyński zmarł 15 stycznia 1918 roku we Lwowie i został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim. Jego pamięć uczczono, nadając nazwę Kętrzyn mazurskiemu miastu Rastembork (1946 r.). Jego nazwiskiem nazwano również wiele ulic, a szkołom nadano jego imię. Nazwisko Wojciecha Kętrzyńskiego nosi również Instytut Północny w Olsztynie (wcześniej Ośrodek Badań Naukowych).