Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Przed nami wyjątkowe spotkanie literackie – już 7 grudnia, o godz. 18.00, z olsztyńskimi czytelnikami spotka się Kazimierz Orłoś, wybitny polski prozaik realista, autor słuchowisk radiowych, scenarzysta filmowy i telewizyjny, dramaturg, publicysta. Laureat wielu prestiżowych nagród literackich, w tym Nagrody im. Marka Nowakowskiego, Nagrody Literackiej m.st. Warszawy oraz nagrody miesięcznika „Odra” za całokształt twórczości.

Na spotkanie z autorem Wojewódzka Biblioteka Publiczna zaprasza do Biblioteki Multimedialnej Planeta 11 (al. Piłsudskiego 38). Wieczór autorski poprowadzi Ewa Zdrojkowska.

Zapraszamy, wstęp wolny!

Współorganizatorami wydarzenia są: Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu oraz Wydawnictwo Literackie, w którym ukazały się takie dzieła Kazimierza Orłosia, jak m.in. tom opowiadań Dziewczyna z ganku, powieść Letnik z Mierzei, bestsellerowa powieść Dom pod Lutnią, a także wspomnienia Dzieje dwóch rodzin..., Dzieje człowieka piszącego oraz najnowsze, poprawione wydanie powieści Trzecie kłamstwo. O twórczości Kazimierza Orłosia:

„Orłoś jest pisarzem powracających tematów - różnie ujmowanego i odmienianego przez społeczno-polityczne okoliczności problemu moralnego obojętnienia, czy inaczej: stopniowej utraty zmysłu moralnego. Niezależnie od tego, czy prymitywnienie i nieczułość wiążą się z dramatycznym doświadczeniem przemocy, czy z anihilacją wartości, to faktem tutaj pisarza interesującym jest rezultat stępienia wrażliwości: w jednostkowej mikroskali i w skali całych społeczności.”
Eliza Kącka, Culture.pl

„Krótka forma to jest coś, w czym Orłoś dość często osiąga absolutne mistrzostwo.”

Krzysztof Masłoń, Polskie Radio 24

„Kazimierz Orłoś jest pisarzem nieczułym na pokusy zmieniających się literackich mód. Zazwyczaj podobne nastawienie twórcze wiążę się z ryzykiem: grozi zepchnięciem na margines, pisarskim niedoistnieniem. Twórczość Kazimierza Orłosie wyrasta jednak z doświadczenia, nie z kalkulacji. Wierność wobec tego, co zobaczone i przeżyte, owa - jak ją określa pisarz [...] - obecność w życiu: znajomość ludzi, rozmaitych środowisk, sytuacji i miejsc, ponadto zaś zmysł obserwacyjny i umiejętność selekcji, rzeczowy styl, a zapewne i dar słuchania - uczyniły go realistą.”

Arkadiusz Morawiec, Obecność w życiu [w:] Proza (z) życia

Wydawnictwo Literackie o powieści „Trzecie kłamstwo”:

Akcja „Trzeciego kłamstwa” rozgrywa się w latach 60., podczas rządów Władysława Gomułki (towarzysza Wiesława). Bohaterowie powieści - inżynierowie, robotnicy, dyrektorzy, partyjni i bezpartyjni pracownicy priorytetowej budowy zapory i elektrowni na Sanie, w Bieszczadach (chociaż nazwy miejscowości autor zmienił) - pozornie żyją w normalnym świecie. Są między nimi cynicy, cwaniacy, oportuniści. Ale są także ludzie przeciwstawiający się złu - demaskujący kłamstwa propagandy, walczący z nieuczciwością. Zaledwie po to, aby, jak mówi jeden z bohaterów, móc spojrzeć bez wstydu w lustro.

Autor zwraca także uwagę na społeczną niesprawiedliwość: na złe warunki życia robotników, wycieńczającą pracę pracy czy plagę pijaństwa. „Ciemny lud” traktowany był przez urzędników jako grupa gorszej kategorii, co jaskrawo kontrastowało z obowiązującą w PRL-u tezą o „dyktaturze proletariatu” i rządach robotników i chłopów.

W 1973 roku Kazimierz Orłoś w proteście przeciwko zatrzymaniu przez cenzurę w kraju wydania powieści Cudowna melina opublikował ją w Instytucie Literackim Jerzego Giedroycia we Francji. W rezultacie poniósł surowe konsekwencje: wyrzucono go z pracy, był pod stałą „opieką” SB, a na jego nazwisko przez kilkanaście lat obowiązywał zapis cenzury. Nad swoją drugą powieścią, „Trzecim kłamstwem” (także wydanym później w Instytucie Literackim), Orłoś pracował w warunkach konspiracyjnych i opisał to w nocie odautorskiej zamieszczonej w obecnym, poprawionym wydaniu.

Można powiedzieć, że każda władza autorytarna boi się prawdy i rządzi za pomocą kłamstw narzucanych społeczeństwu przez propagandę. Tym samym „Trzecie kłamstwo” nabiera dziś szczególnej aktualności. Jako powieść przypominająca i ostrzegająca.