Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Milion złotych otrzyma Powiat Olsztyński na rewaloryzację dawnej synagogi w Barczewie. To efekt podpisanej dziś (4.10) umowy między Fundacją Most the Most i Powiatem Olsztyńskim. Dzięki grantowi od fundacji, zaangażowaniu mieszkańców Barczewa i okolic oraz otwartości na współpracę władz Powiatu Olsztyńskiego dawna synagoga w Barczewie odzyska świetność i co najważniejsze - nie tylko w okresie letnim, ale przez cały rok będzie miejscem integracji społeczności lokalnej, edukacji i obcowania z kulturą.

Konkurs Nasz Zabytek to flagowy projekt Fundacji Most the Most inicjujący i wzmacniający zaangażowanie lokalnych społeczności wokół odnowy zabytków i nadawania im nowych funkcji społecznych. Konkurs ma charakter regionalny i jest ogłaszany sekwencyjnie w poszczególnych województwach. Podzielony jest na 2 części. Nabór zgłoszeń w I Konkursie w województwie warmińsko-mazurskim trwał od 7 lutego do 7 marca 2022 roku. W tym czasie mieszkańcy Warmii i Mazur przesłali Fundacji 368 zgłoszeń na 40 zabytkowych obiektów. Zwyciężyła dawna synagoga w Barczewie. W II konkursie - na wybór funkcji społecznej zabytku - mieszkańcy Barczewa i okolic ponownie aktywnie się zaangażowali i zgłosili wiele ciekawych pomysłów na jego wykorzystanie.

Po podpisaniu umowy Fundacja Most the Most przekaże Powiatowi Olsztyńskiemu grant na rewaloryzację zabytku i dostosowanie go do wybranych w konkursie funkcji społecznych. Dzięki temu dawna synagoga w Barczewie stanie się w jeszcze większym stopniu niż obecnie, gdyż przez cały rok, miejscem integracji społeczności lokalnej, edukacji i obcowania z kulturą. Będą się tu odbywać spotkania z artystami, ludźmi kultury i sztuki, kameralne koncerty i przedstawienia teatralne, wystawy, pokazy filmów. Będzie to także miejsce prób muzyków, prowadzenia warsztatów integracyjnych, spotkań międzypokoleniowych o tematyce kulturalnej i kulinarnej, nowe miejsce dla działań seniorów i Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

Synagoga stanie się swoistym ośrodkiem wspierania kultury warmińskiej, gdyż po remoncie w zabytku będzie dostępna stała wystawa o historii Warmii. Planowane są także cykliczne imprezy i spotkania nawiązujące do tradycji kultur obecnych na Warmii. Fundatorem Fundacji Most the Most jest Bank Gospodarstwa Krajowego, który wspiera budowanie zaangażowania społecznego m.in. wokół takich inicjatyw jak konkurs Nasz Zabytek.

- Marzenia szybciej się spełniają, gdy idzie za nimi zaangażowanie. Dlatego Fundacja Most the Most inicjuje zaangażowanie mieszkańców mniejszych i większych miejscowości wokół projektów, które są odpowiedzią na ich potrzeby. Zależy nam, by wspólnie z nimi i dla nich, razem z samorządem ratować lokalne zabytki i tworzyć w nich miejsce, w którym każdy będzie się mógł rozwijać, realizować, integrować lub odpoczywać. To ma być przestrzeń, w której mieszkańcy będą się czuć u siebie. Sukces dawnej synagogi w Konkursie Nasz Zabytek to przede wszystkim zasługa lokalnych bohaterów, czyli mieszkańców Barczewa i okolic. Gratulujemy wam wiary w sukces, energii i dziękujemy za wasze zaangażowanie - podkreśla Brygida Ślabska, prezes Zarządu Fundacji Most the Most.

- Otwieramy nową kartę w historii barczewskiej synagogi. Dzięki uzyskanemu z fundacji wsparciu możemy rozpocząć prace remontowe i adaptacyjne na obiekcie, który powstał w 1847 roku i ma bogatą historię związaną z Warmią. Dzięki tej inwestycji będziemy mogli wprowadzić tu nową jakość życia kulturalnego i społecznego miasta Barczewo i powiatu olsztyńskiego. Stworzyć tu galerię nowych możliwości dla ludzi, którzy pragną więcej - mówi Andrzej Abako, starosta olsztyński.

Dawna synagoga w Barczewie jest jedynym w województwie warmińsko-mazurskim obiektem ogólnodostępnym, który pozostał niezniszczony w czasie tzw. nocy kryształowej w 1938 roku. Dzisiaj mieści się tu Powiatowa Galeria Sztuki „Synagoga”, która działa jedynie w okresie letnim, ponieważ nie ma ogrzewania.

W 1937 roku Gmina żydowska sprzedaje synagogę za 4800 marek Katharinie Kuck, mieszkance miasteczka. Być może był to powód, dla którego Niemcy nie zniszczyli w czasie nocy kryształowej tej bożnicy żydowskiej.

Barczewska synagoga znajduje się na Warmii i jednocześnie na trasie turystycznej na Wielkie Jeziora Mazurskie. Odwiedzają ją turyści z całego kraju, Europy i świata. Wewnątrz budynku zachowała się dawna sala modlitwy dla mężczyzn oraz empora, w synagodze wykorzystywana jako babiniec, w ogrodzie znajduje się fragment mykwy, czyli łaźni żydowskiej, która mieściła się nad brzegiem Kanału Młyńskiego, a dzisiaj Pisy Warmińskiej. W 2017 sprowadzono odzyskane 24 macewy z barczewskiego kirkutu i utworzono lapidarium pod warmińskim niebem. W 2020 roku synagoga została zeskanowana, tego też roku konserwator zabytków dokonał odkrywek na ścianach i elementach drewnianych. Dzisiaj wiemy jakie kolory były oryginalne na drzwiach, oknach, filarach i babińcu.

W okresie wakacyjnym i urlopowym dzieje się w tym miejscu wiele działań kulturalnych, edukacyjnych i turystycznych, m.in. wernisaże, wystawy, koncerty, sztuki teatralne. Odbywają się spotkania z ciekawymi ludźmi, wykłady UTW, warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży, spływy kajakowe. W tym krótkim ciepłym czasie jest kumulacja wszelkiego dobra w tym wyjątkowym miejscu z niezwykle dobrą energią! Realizowane są projekty, które integrują wszystkie pokolenia, łączą ludzi o różnych poglądach, tradycjach i zwyczajach. Powiat Olsztyński, jako właściciel budynku, współpracuje ze Stowarzyszeniem Społeczno-Kulturalnym „Pojezierze” w Olsztynie, oddział w Barczewie.