Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Filharmonia Warmińsko-Mazurska w Olsztynie zaprasza w piątek (11.03), o godzinie 19.00, na koncert symfoniczny „Zacznijmy od Bacha”.

Wystąpią:
» Andrzej Kosendiak - dyrygent
» Krzysztof Karpeta - wiolonczela
» Marta Niedźwiecka - klawesyn
» Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej.

W programie:
» Johann Sebastian Bach - Die Kunst der Fuge BWV 1080, Contrapunctus 1
» Carl Philipp Emanuel Bach - Symfonia h-moll, H. 661
» Johann Sebastian Bach - Die Kunst der Fuge BWV 1080, Contrapunctus 2
» Carl Philipp Emanuel Bach Bach - Koncert wiolonczelowy A-dur Wq 172
» Franz Xavier Richter - Symfonia D-dur VB.52
» Wolfgang Amadeus Mozart - Symfonia g-moll nr 25 KV 183

Bilety w cenie 30/40 zł do nabycia na www.bilety.filharmonia.olsztyn.pl oraz w kasie biletowej Filharmonii czynnej od poniedziałku do piątku w godz. 10-17 oraz godzinę przed koncertem. Od Johanna Sebastiana Bacha do Wolfganga Amadeusa Mozarta - program koncertu obejmuje właściwie całe XVIII stulecie. Pomiędzy nazwiskami gigantów, wywyższonymi niczym kamienie milowe historii, żyło i tworzyło wielu kompozytorów, których twórczość nie ustępuje dziełom geniuszy. Być może niektórzy mieli „pecha”, jak C.P.E. Bach, urodzić się synami słynnych ojców. Jednak historia bywa przewrotna: za życia to Carl Philip Emmanuel był słynniejszym Bachem niż Johann Sebastian...

„Pewne momenty u Bacha każą mi myśleć, że dotarł on do owej rubieży, gdzie wszystko ujrzał jako grę, którą Bóg sam się zabawia”, napisał o Sztuce fugi Emil Cioran. Die Kunst der Fuge to jeden z tych utworów w historii muzyki, które wznoszą się ponad i poza swoją epokę. Dzieło pełne jest zarazem matematycznej, absolutnej precyzji, jak i zmysłowości. Co warte podkreślenie, kompozytor nie określił na jaki instrument przeznaczony jest utwór, a więc do dziś wykonują go bardzo różne składy instrumentalne. Znane jest w dwóch wersjach: pierwsza pochodzi z datowanego na 1742 rok manuskryptu z dwunastoma fugami i dwoma kanonami. Druga, wydana pośmiertnie w 1751 roku, zawiera trzy dodatkowe fugi i dwa kanony. W drugiej wersji znajduje się słynna niedokończona fuga, pod którą Carl Philipp Emanuel dopisał: „W momencie gdy dźwięki B-A-C-H pojawiają się w kontratemacie, kompozytor zmarł”. Bach chciał wnikliwie przestudiować wszystkie kontrapunktyczne możliwości zawarte w jednym temacie muzycznym. Poddał temat fugi w tonacji d-moll modyfikacjom przy pomocy wszystkich znanych sobie zasad polifonii. Czy dociera w ten sposób do „owej rubieży”, o której wspomina Cioran, czy też największą tajemnicę zabiera jednak ze sobą poza tę granicę - na to pytanie każdy musi odpowiedzieć sobie sam w swoim czasie.

W historii muzyki niezmiernie rzadko zdarzało się, że kompozytor mógł poczuć się całkowicie wolnym artystą. Tak jednak stało się, gdy baron Gottfried van Swieten zamówił u Carla Philippa Emanuela Bacha cykl sześciu symfonii, nazwanych potem „hamburskimi”.

Holenderski dyplomata w służbie austriackiej był wielkim miłośnikiem muzyki i kompozytorem amatorem, który hojnie wspierał Haydna, Mozarta i Beethovena. W 1773 roku poprosił Carla Philippa Emanuela o cykl symfonii. Powstało sześć wyjątkowych dzieł, których burzliwą ekspresję można porównać tylko z symfoniami Beethovena. Piąta, Symfonia h-moll rozpoczyna się złowieszczym Allegretto. Częste zmiany dynamiczne podkreślają nastrój gniewu i niepokoju przenikający całe dzieło. Ukojenie przynosi liryczne Larghetto, a w finale powraca maniakalne tempo i taneczny rytm. Do dzieł stworzonych przez C.P.E. Bacha w latach spędzonych w Berlinie na służbie Fryderyka Wielkiego, króla Prus, należy Koncert wiolonczelowy A-dur. W przeciwieństwie do symfonii hamburskich napisany tak, aby zadowolić publiczność, prawdziwie wirtuozowski. W Berlinie rezydowali wówczas najlepsi instrumentaliści: „Był to czas, kiedy muzyka, a szczególnie jakość jej wykonywania, osiągnęła swój szczyt”, pisał później o tym czasie najsłynniejszy z synów Bacha.

Franz Xaver Richter to najstarszy kompozytor należący do szkoły mannheimskiej. Mozart opisywał w liście jedną z jego mszy jako „uroczo napisaną”, a salzburski geniusz raczej nie szafował komplementami. Na grafice z XVIII wieku widzimy, że w twarzy samego Richtera nie było nic uroczego - posępne i nieco opuchnięte oblicze, podobno za sprawą alkoholizmu, o którym w tym samym liście wspomina Mozart („Pan Richter ograniczył spożycie wina z 40 do 20 butelek dziennie”). Na tej samej rycinie widzimy Richtera dyrygującego za pomocą zwiniętej w rulon partytury - prawdopodobnie był on jednym z pierwszych dyrygentów w dziejach muzyki, którzy posługiwali się takim prototypem batuty. Urodzony na Morawach niemieckojęzyczny kompozytor pozostawił po sobie imponujący dorobek niemal osiemdziesięcioletniego życia: 80 symfonii, 39 mszy, wiele koncertów i utworów kameralnych. Zmarł w roku rewolucji francuskiej, wraz ze śmiercią pewnej epoki i starego świata. Poznał osobiście Mozarta, Marię Antoninę i wiele innych osobistości. A jednak dziś jego muzyka pozostaje w cieniu gigantów. Jak niesłusznie, możemy przekonać się już choćby słuchając Symfonii nr 52 D-dur, jednej z symfonii Richtera „z trąbkami”. Radosne, triumfalne brzmienie, soczysta instrumentacja, klarowna, klasyczna forma: słuchanie tzw. małych mistrzów może być zaiste odświeżającym doświadczeniem, dającym nam wgląd w prawdziwe oblicze dźwiękowe Wieku Rozumu.

Żyjemy w przekonaniu, że Mozart większość swoich arcydzieł stworzył jako dziecko lub nastolatek - wszak żywa jest legenda cudownego dziecka obwożonego po dworach Europy - jednak taki obraz nie jest prawdziwy. Jednym z pierwszych utworów, które można zaliczyć do w pełni „dojrzałych” jest jednak z pewnością Symfonia g-moll KV 183 - ta sama, którą słyszymy w pierwszej scenie filmu Amadeusz. Jest to pierwsza symfonia w tonacji molowej napisana przez Mozarta. Alfred Einstein pisze o niej tak: „Jakiemuż celowi mogłaby w owym czasie służyć ta muzyka, dokument bezwzględnej woli wyrazu? [...] Wewnętrzne wzburzenie orkiestry z niespokojnym falowaniem synkop, [...] skrajny kontrast dynamiczny dziko napierające przedtakty, ostre akcenty, tremola skrzypiec - to wszystko [...] odzwierciedla jakieś bardzo osobiste bolesne przeżycie”. W istocie, początkowe Allegro bardzo przypomina scenę burzy z oper tamtego czasu. W Andante również odnajdziemy tropy operowe - słodki dialog skrzypiec i fagotów. Menuet nie przypomina wdzięcznego dworskiego tańca, pełen jest powagi. W finale powraca burzliwy nastrój - być może tak właśnie przeżywał Mozart swój okres „burzy i naporu”.

Andrzej Kosendiak - dyrygent

Dyrygent i pedagog, jeden z najaktywniejszych muzyków i organizatorów życia muzycznego w Polsce. Jest absolwentem Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki Akademii Muzycznej we Wrocławiu. W latach 2001&-2009 pełnił tam funkcję kierownika Międzywydziałowej Pracowni Muzyki Dawnej, w 2013 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego; w latach 2014-2016 wykładał w Akademii Muzycznej w Gdańsku. Obecnie pracuje jako profesor na swojej macierzystej uczelni. W 2005 roku został dyrektorem Filharmonii Wrocławskiej i Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans - doprowadził do zmiany oblicza obydwu tych instytucji oraz do przekształcenia ich w Narodowe Forum Muzyki. Otwarcie nowej siedziby Narodowego Forum Muzyki, która powstała dzięki jego inicjatywie i staraniom, zostało nagrodzone Koryfeuszem Muzyki Polskiej 2016 w kategorii Wydarzenie Roku. Andrzej Kosendiak pełnił także funkcję przewodniczącego Zarządu Zrzeszenia Filharmonii Polskich, był wiceprzewodniczącym Rady ds. Instytucji Artystycznych przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2016-2019), jest członkiem Rady Programowej ds. muzyki Instytutu Muzyki i Tańca, a od 2021 roku - Rady Uczelni Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Jako dyrektor Filharmonii Wrocławskiej powołał do życia nowe zespoły artystyczne, m.in. Chór NFM, Wrocławską Orkiestrę Barokową i Chór Chłopięcy NFM, zainicjował również Leo Festiwal. Ponadto był jednym ze współtwórców miesięcznika „Muzyka w Mieście”, wydawanego w latach 2012-2018 przez Narodowe Forum Muzyki. Szczególnym zainteresowaniem dyrygenta cieszy się muzyka dawna. W 1985 roku założył zespół Collegio di Musica Sacra, a w 2013 - Wrocław Baroque Ensemble, którego jest kierownikiem artystycznym. Nagrał nieznane dotąd dzieła z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu i biblioteki w Strasburgu (Wrocławska Nagroda Muzyczna - Wydarzenie Muzyczne Roku 2000 za album Musica da Chiesa), kompozycje Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego (Wrocławska Nagroda Muzyczna 2013), Bartłomieja Pękiela i Marcina Mielczewskiego; większość z tych nagrań była nominowana do nagrody Fryderyk, a w 2019 roku zdobyła ją płyta Mielczewski II (Album Roku - Muzyka Dawna). W ostatnim czasie zostały wydane następne albumy z muzyką staropolską - z kompozycjami Stanisława Sylwestra Szarzyńskiego, Mikołaja Zieleńskiego i Jacka Różyckiego.

Andrzej Kosendiak regularnie dyryguje zespołami filharmonicznymi w Polsce i poza jej granicami. Występował w wielu krajach Europy, Stanach Zjednoczonych (m.in. współpracował z University of North Carolina w Chapel Hill) i w Chinach. Jest niezwykle aktywny w dziedzinie edukacji. W latach 1990–2000 pełnił funkcję wizytatora Centrum Edukacji Artystycznej, a w latach 2000-2001 był dyrektorem Departamentu Programowania i Nadzoru Szkolnictwa Artystycznego w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zapoczątkował takie projekty edukacyjne jak Śpiewający Wrocław, Śpiewająca Polska, międzynarodowe spotkania chórów Singing Europe, Pośpiewaj mi mamo, pośpiewaj mi tato. Dzięki jego wsparciu powstały: Polski Narodowy Chór Młodzieżowy, Akademia Chóralna, Akademia Muzyki Dawnej (coroczny festiwal łączący kursy mistrzowskie z koncertami), Akademia Orkiestrowa (przygotowująca muzyków do pracy w profesjonalnych zespołach), a także Centrum Edukacyjne NFM. Był pomysłodawcą programu Musica polonica rediviva, którego założeniem jest wykonywanie muzyki polskiej przez młodych artystów na całym świecie przy wsparciu konserwatoriów i festiwali (do tej pory program zrealizowano we współpracy z Koninklijk Conservatorium w Hadze, Conservatorio di Musica Luca Marenzio w Brescii i Conservatorio Superior de Música de Aragón w Saragossie). Artysta zainicjował także cykle wydawnictw płytowych 1000 lat muzyki we Wrocławiu oraz Witold Lutosławski. Opera omnia. Dzięki jego staraniom realizowany jest wspólny projekt fonograficzny Paula McCreesha i Chóru NFM, obejmujący nagrania wielkich dzieł oratoryjnych. Dotychczas wydane albumy zdobyły dwukrotnie BBC Music Magazine Award, Diapason d’Or oraz Editor’s Choice magazynu „Gramophone”. W 2018 roku ukazała się płyta z Widmami Stanisława Moniuszki pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka - nagrana przez wybitnych śpiewaków i aktorów, Chór NFM i Wrocławską Orkiestrę Barokową; otrzymała Fryderyka 2019 (Album Roku - Muzyka Chóralna, Oratoryjna i Operowa). Albumy A.M. Bononcini: La decollazione di San Giovanni Battista Wrocławskiej Orkiestry Barokowej oraz Mikołaj Zieleński: Offertoria et communiones totius anni Wrocław Baroque Ensamble - oba zrealizowane pod batutą dyrektora Narodowego Forum Muzyki - były nominowane w kategorii Baroque Vocal do International Classical Music Awards kolejno w latach 2020 i 2021.

Andrzej Kosendiak otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in.: Tulipany Narodowego Dnia Życia w kategorii Inicjatywa Społeczna (2011) za projekt Pośpiewaj mi mamo, pośpiewaj mi tato, Nagrodę Prezydenta Wrocławia (2016), Dolnośląski Klucz Sukcesu w kategorii Największa Osobowość w Promocji Regionu (2016), nagrody Radia Wrocław Kultura - Emocje w kategoriach Osobowość Sezonu Kulturalnego (2017) i Muzyka Klasyczna (2018), Austriacki Krzyż Honorowy I Klasy za Zasługi w Nauce i Sztuce (2018), Diament Wrocławia (2018), Odznakę Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego (2018), nagrodę Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia i Opola za działalność na rzecz integracji środowiska akademickiego (2019) oraz Złotą Odznakę Honorową Wrocławia „Wrocław z wdzięcznością - Wratislavia grato animo” (2020).

Krzysztof Karpeta - wiolonczela

Wiolonczelista, multiinstrumentalista, pedagog, animator kultury. Muzyk prowadzi bogatą działalność koncertową, wykonując repertuar od epoki renesansu po muzykę współczesną oraz jazz. Specjalizuje się w grze na instrumentach strunowych - gra zarówno na wiolonczeli współczesnej jak i historycznej, ponadto na violi da gamba, violone oraz gitarze basowej. Zainteresowania artysty są bardzo szerokie, na wszystkich płaszczyznach udziela się równolegle, co sprawia że jest często zapraszany do współpracy w różnorodnych projektach zarówno w Polsce jak i za granicą. Rocznie bierze udział w ponad 100 wydarzeniach artystycznych. Krzysztof Karpeta posiada stopień doktora sztuki i prowadzi intensywną działalność pedagogiczną na szczeblu szkolnym i uczelnianym. Jego wiedza i metody nauczania są doceniane przez szerokie grono pedagogiczne. W 2021 roku za znaczące osiągnięcia artystyczne oraz pedagogiczne został zaproszony do grona konsultantów Centrum Edukacji Artystycznej. Artysta był stypendystą Ministra Kultury, w 2014 roku otrzymał wyróżnienie za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki przyznawane przez Kapitułę Stypendium im. Jerzego Grotowskiego, działającą w ramach Wrocławskiego Programu Stypendialnego.

Główną dziedziną jego działalności artystycznej jest umiłowana przez niego muzyka kameralna. W 2008 roku wspólnie z pianistą Michałem Rotem założył Reger Duo. W 2018 roku ukazała się płyta z utworami Victorii Yagling, nagranie to stanowi światową premierę tych kompozycji. Artysta jest również współzałożycielem zespołu Polish Cello Quartet, który podczas swoich dziesięciu lat istnienia wyróżnił się na mapie Europy swoją bogatą działalnością koncertową, fonograficzną oraz pedagogiczną. Zarówno Polish Cello Quartet jak i Reger Duo w ostatnich latach bardzo prężnie działają na terenie kraju oraz za granicą, rozpowszechniając mało znane dzieła kameralne rozmaitych kompozytorów. Krzysztof Karpeta jest także koncertmistrzem grupy wiolonczel Polskiej Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku.

Na niwie muzyki dawnej artysta udziela się od 2007 roku. Wspólnie z żoną tworzy Fernabucco Ensemble, który specjalizuje się w wykonywaniu muzyki epoki baroku, posiada również w repertuarze utwory współczesne dedykowane zespołowi. Grając na wiolonczeli, violi da gamba i violone, występuje również z innymi znakomitymi zespołami muzyki dawnej, takimi jak: Il Giardino Armonico, Arte dei Suonatori, Wrocław Baroque Ensemble, {oh!} Orkiestra Historyczna, Holland Baroque. Artysta zajmuje się również wykonawstwem muzyki okresu romantyzmu na instrumentach historycznych. Na scenie muzyki jazzowej i rozrywkowej Krzysztof Karpeta miał okazję współpracować z Leszkiem Możdżerem, Wojciechem Myrczkiem, Stephanem Braunem, Larsem Danielssonem, Ernstem Reijsegerem czy Tonym Malaby.

Muzyk regularnie bierze udział w nagraniach płytowych oraz telewizyjnych (TVP Kultura, ZDF), nagrywał dla wytwórni CD Accord, DUX, Musicon, Chandos i Outside Music. Płyty z udziałem artysty w latach 2019, 2020 i 2021 otrzymały nagrodę Fryderyk.

Tak różnorodna działalność sprawia, że Krzysztof Karpeta ma okazję brać udział w życiu artystycznym rozmaitych zespołów, występować na licznych festiwalach i sympozjach na całym świecie. Inspiracje i wyzwania muzyczne oraz doświadczenie zebrane w tych projektach mają wpływ na działania organizacyjne, których muzyk podejmuje się w Polsce. Jest wiceprezesem Fundacji Art of Music, która wspiera młodych wiolonczelistów oraz rokrocznie organizuje Międzynarodową Akademię Wiolonczelową w Nysie. Pomysłodawcą, założycielem oraz opiekunem artystycznym tego przedsięwzięcia jest zespół Polish Cello Quartet. Krzysztof Karpeta jest również członkiem zarządu Stowarzyszenia Mosty Kultury. Od 2022 roku obejmuje także stanowisko Dyrektora Artystycznego Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Kameralnej im. Felixa Mendelssohna w Dusznikach Zdroju.

Artysta bardzo prężnie działa w sektorze edukacji. Jest absolwentem Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. im. Fryderyka Chopina w Opolu, następnie z wyróżnieniem ukończył Akademię Muzyczną im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi w klasie prof. Stanisława Firleja. Kształcił się również w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Mannheim pod okiem prof. Michaela Flaksmana oraz prof. Jeleny Očić. Duży wpływ na jego artystyczny rozwój miał również prof. Roberto Trainini. Krzysztof Karpeta regularnie zapraszany jest do prowadzenia kursów mistrzowskich, warsztatów metodycznych, wykładów, prelekcji w całej Europie (Niderlandy, Grecja, Hiszpania, Włochy, Dania). Pracuje również jako członek i przewodniczący komisji konkursowych. Jego wielką pasją jest nauczanie. Swoją pracę pedagogiczną artysta rozpoczął tuż po ukończeniu studiów jako asystent prof. Stanisława Firleja w Akademii Muzycznej w Łodzi. Do dziś współpracuje z tą placówką, prowadząc zajęcia z improwizacji dla wiolonczelistów. Na stałe związany jest z Akademią Muzyczną im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu, gdzie w 2017 roku z wyróżnieniem obronił tytuł doktora sztuki i obecnie prowadzi klasę wiolonczeli oraz kameralistyki.