Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Odnowienie 40. warmińskich kapliczek przydrożnych przewiduje nowy projekt, na który powiat olsztyński pozyskał 100 tysięcy euro dotacji od Niemieckiej Fundacji Ochrony Środowiska (DBU). To nie pierwsza taka inicjatywa powiatu.

Na początek łyk historii. W przeciwieństwie do otaczających ją Prus Książęcych, Warmia nie została objęta reformacją, lecz pozostała katolicka. Temu faktowi zawdzięcza dużą liczbę zachowanych do dziś kapliczek (łącznie około 1600). Najstarsza zachowana kapliczka pochodzi z 1601 roku, dalsze 15 z XVII wieku i 50 z XVIII w. Przeważająca większość pochodzi z II połowy XIX w. oraz z początku XX.

Kapliczki były budowane na znak wdzięczności w związku z końcem wojny lub przetrwania epidemii albo też były formą wyrażania prośby o uchronienie przed nieszczęściem. Częściowo spełniały funkcje brakujących w okolicy kościołów. Powstawały najczęściej przy drogach wiejskich i kościelnych, wbudowywane w mury otaczające cmentarze, obok budynków mieszkalnych lub przy drogach polnych i leśnych. Fundatorami były najczęściej gminy wiejskie lub osoby prywatne.

Kapliczki przez lata popadły w zapomnienie, a ich stan cały czas się pogarszał. W odpowiedzi powiat olsztyński rozpoczął w 2003 roku realizację projektu „Ratujmy kapliczki warmińskie”. Dzięki niemu do 2007 roku we współpracy z gminami i przy aktywnym udziale mieszkańców wyremontowano kilkadziesiąt kapliczek na terenie powiatu. Powiat opłacał m.in. opracowanie programów konserwacji oraz nadzór konserwatorski. Pieniądze na ten cel (około sto tysięcy złotych) pochodziły z budżetu powiatu oraz od Wspólnoty Byłych Mieszkańców Powiatu Olsztyńskiego w Niemczech. Nowy projekt, na który Powiat Olsztyński pozyskał 100 tys. euro dotacji od Niemieckiej Fundacji Ochrony Środowiska (DBU), nosi nazwę „Przykładowa koncepcja rewitalizacji kapliczek przydrożnych jako elementów warmińskiego krajobrazu kulturowego uwzględniająca ich specyfikę i różnorodność”. Ogólny cel zawiera się w tytule projektu. Cele szczegółowe projektu to m.in. integracja lokalnych społeczności oraz modelowa współpraca historyków, historyków sztuki, konserwatorów zabytków, restauratorów, architektów krajobrazu dla zachowania dziedzictwa kulturowego regionu.

Program działań przewiduje m.in. badania i programy konserwatorskie, rewitalizację kapliczek, nadzór konserwatorski oraz publikacje. Całkowity koszt realizacji projektu opiewa na 250 tys. euro, z czego 100 tys. będzie pochodzić od DBU (40 procent), a 150 tys. to wkład własny Powiatu Olsztyńskiego (60 proc.). Ze względu na profil działania DBU będzie wspierać finansowo remonty tych kapliczek, które ucierpiały z powodu zanieczyszczonego środowiska (np. są na nich pęknięcia od drgań spowodowanych ruchem drogowym). Projekt przewiduje rewitalizację 40 kapliczek. Szacunkowy koszt renowacji jednej kapliczki wyniesie około 15 tys. zł.

Do udziału w projekcie zgłosiło się 10 z 12. gmin powiatu olsztyńskiego (zrezygnowały gminy Jeziorany i Olsztynek). Trzy z nich - Biskupiec, Jonkowo i Świątki - wskazały już konkretne obiekty do renowacji:

- Gm. Biskupiec - kapliczki w Czerwonce, Rzecku, Najdymowie i Nowym Marcinkowie
- Gm. Jonkowo - kapliczka w Giedajtach
- Gm. Świątki - kapliczki w Janowie, Kwiecewie, Skolitach, Świątkach oraz przy drogach powiatowych Różanka-Komalwy i Świątki-Komalwy

Projekt będzie realizowany w latach 2008-2010. Przewidywani partnerzy w projekcie: Stowarzyszenie „Dom Warmiński”, Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK w Toruniu, Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Borussia” w Olsztynie, Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Powiatu Olsztyńskiego w Niemczech, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Olsztynie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, właściciele restaurowanych kapliczek (parafie i gminy).