Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Zmarły w 1985 roku wybitny pisarz i działacz społeczny związany z Warmią i Mazurami Henryk Panas doczekał się biografii. Napisali ją dwaj olsztyńscy dziennikarze i autorzy książek biograficznych - Marek Książek i Janusz Soroka. Dzisiaj (23.01) w Starym Ratuszu WBP w Olsztynie odbyła się promocja tej biografii, którą autorzy zatytułowali „Parnas według Panasa”.

Henryk Panas urodził się w 1912 roku we Lwowie. Tam ukończył studia historyczne i prawnicze na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza. Po studiach nauczał historii w szkołach średnich aż do wybuchu wojny. W sierpniu 1940 został aresztowany przez NKWD i zesłany do obozów w Starobielsku i Workucie. We wrześniu 1941 roku wstąpił do Armii Polskiej tworzonej przez generała Andersa na terenie Związku Radzieckiego. Wraz z 2 Korpusem Polskim przebył cały szlak bojowy (Iran, Irak, Egipt) aż do Monte Cassino. Po zakończeniu działań wojennych nauczał w polskich szkołach we Włoszech i Anglii. Do Polski powrócił w 1947 roku. Zamieszkał we Wrocławiu, gdzie do 1952 roku uczył w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, Wyższej Szkole Muzycznej oraz Wyższej Szkole Pedagogicznej. W 1952 roku przeniósł się do Kamionek koło Giżycka, gdzie do 1956 roku kierował miejscową szkołą podstawową. Od roku 1956 zamieszkał w Olsztynie i rozpoczął pracę w miesięczniku „Warmia i Mazury„”. Dwa lata później został redaktorem naczelnym tego pisma i piastował tę funkcję aż do roku 1971. Był współzałożycielem oraz członkiem Zarządu Głównego (1956-1970) Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” oraz redaktorem naczelnym Wydawnictwa SSK „Pojezierze” (1961-1965).

Zadebiutował w 1943 roku opowiadaniem „Ucieczka” opublikowanym w piśmie „W drodze” wydawanym w Palestynie. Natomiast debiutem książkowym była sztuka „Cień. Sztuka w 3 aktach” (1959), ale za prawdziwy debiut, otwierający karierę pisarską, należy uznać zbiór opowiadań „Bóg, wilki i ludzie” (1960). W późniejszym dorobku pisarza znalazły się powieści, opowiadania, utwory sceniczne (pisane głównie z myślą o teatrach amatorskich), eseje, szkice oraz opracowania krytyczne. Był także autorem felietonów, reportaży oraz artykułów o teatrze i plastyce, które publikował głównie w „Warmii i Mazurach” oraz „Gazecie Olsztyńskiej”. Za szczytowe osiągnięcie literackie Henryka Panasa uważa się wydany w 1974 roku apokryf „Według Judasza”.

Henryk Panas zmarł 11 września 1985 roku w Olsztynie.^* - Cieszę się, że Marek Książek i Janusz Soroka zdecydowali się opisać Henryka Panasa. - powiedział prowadzący spotkanie w Starym Ratuszu red. Wojciech Ogrodziński. - Za największą ich zaletę uważam, że zabrali się do pracy jak dziennikarze, a nie jak krytycy literaccy. W związku z tym nie zastanawiali się, w jaki sposób Henryk Panas składał zdania i układał książki, ale zajęli się nim jako człowiekiem.

A biografia Henryka Panasa, jak wynika chociażby z encyklopedycznych notek, jest niezwykle ciekawa. Więzień obozów NKWD w Starobielsku i Workucie, żołnierz armii gen. Andersa, po powrocie do Polski przez lata szukał sposobu na ukrycie się przed czujnym okiem funkcjonariuszy urzędu bezpieczeństwa, by na początku lat 80. ubiegłego wieku dać się wmanewrować w rolę apologety wprowadzenia stanu wojennego. O tym trudnym okresie w życiu Henryka Panasa można również przeczytać w napisanej przez Marka Książka i Janusza Sorokę biografii.

Podczas spotkania autorzy niewiele mówili o zawartości książki, nie chcąc czytelnikom odbierać przyjemności z poznawania historii Henryka Panasa. Można było jednak wiele usłyszeć o nim z ust obecnych na spotkaniu kolegów, współpracowników, uczniów, a także z ust syna literata - Jacka Panasa. Co mieli do powiedzenia, można zobaczyć w naszej wideo relacji z wydarzenia.

Dodajmy jeszcze, że spotkanie w Starym Ratuszu cieszyło się ogromnym zainteresowaniem. Czytelnia czasopism Starego Ratusza WBP wypełniona była po brzegi. Zabrakło wielu miejsc siedzących. Na sali byli m.in. poseł Anna Wasilewska, sekretarz Miasta Olsztyna Stanisław Gorczyca i kanclerz Olsztyńskiej Loży BCC Wiesław Łubiński.

^{* - wg Leksykonu Warmii i Mazur}