Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

W niedzielę (14.12) Filharmonia Warmińsko-Mazurska zaprasza na kolejny Koncert rodzinny w ramach projektu „Warmia i Mazury - muzyka folklorem podszyta”. Początek koncertu o godz. 11.00.

W koncercie zatytułowanym „Mazury” wystąpi orkiestra symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej pod dyrekcją Piotra Sułkowskiego, która wykona następujące kompozycje:

» Stanisław Moniuszko - Mazur z opery „Halka”
» Fryderyk Chopin - Mazurek op. 50 nr 3
» Fryderyk Chopin - Polonez op. 40 nr 1
» Karol Szymanowski - Mazurek op. 50
oraz Tańce na orkiestrę symfoniczną

Regionalne tradycyjne instrumenty, tańce, pieśni, stroje ludowe zaprezentują: Arkadiusz Krawiel - cymbały, Anna Broda - śpiew, Kapela Bałdygów z Mazuchówki koło Wydmin, Muzycy Scholi Węgajty i Transkapeli ze Szczytna oraz Zespół Ludowy Taneczno-Śpiewaczy Dybzaki z Gierzwałdu, Zespół Pieśni i Tańca „Kortowo” z Olsztyna (kierownik zespołu/ choreograf: Ewa Kokoszko) Koncert poprowadzi Agnieszka Krajewska-Werecka.

Podczas koncertu rodzinnego efekty swojej pracy przedstawią uczestnicy warsztatów folklorystycznych realizowanych w Filharmonii w dniach 11 października i 13 grudnia br.

W foyer filharmonii będzie można obejrzeć wystawę etnograficzna prezentująca zbiory, archiwalia, eksponaty z regionu Warmii, przygotowaną przez Muzeum Budownictwa Ludowego - Park Etnograficzny w Olsztynku. Swoje prace oparte na tradycji ludowej zaprezentują też artyści: Roman Guzek, Anna Bałdyga i Ewa Majcher i Roman Guzek.

Koncerty w cyklu „Warmia i Mazury - muzyka folklorem podszyta” - Koncert rodzinny „Mazury” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kolberg 2014 - Promesa” realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca. W roku 2014 przypada 200. rocznica urodzin Oskara Kolberga. -

******

NOTKI O ARTYSTACH

Kapela Bałdygów z Mazuchówki k. Wydmin
Stanisław Bałdyga - harmonia pedałowa, Anna Bałdyga - bębenek obręczowy i śpiew

Anna Bałdyga - twórczyni ludowa: tkaczka, śpiewaczka kurpiowska, członkini Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Wykonuje różne gatunki tkanin (z lokalnym wzornictwem) właściwych dla Kurpi i Mazur: podbierane, wielonicielnicowe, dwuosnowowe. Prowadzi kursy tkactwa i plastyki obrzędowej: robienia kwiatów z bibuły, wycinanek kurpiowskich, robienia palm wielkanocnych i pająków. Wielokrotnie z sukcesami uczestniczyła w konkursach, zdobywając liczne nagrody. Uczestniczyła w wielu jarmarkach i pokazach twórczości - zarówno w Polsce, jak i w Czechach, w Niemczech, w Rosji, na Litwie. W 2011 r. otrzymała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziale „upowszechnianie kultury ludowej”. Wielokrotnie w ciągu ostatnich 15 lat występowała w rodzinnym zespole Bałdygów na wielu festiwalach w kraju i na Litwie. Gdy dzieci się w większości usamodzielniły, wraz z mężem pomyśleli o graniu, - jako kapela - tych tańców, które znali i praktykowali od dziecka. W 2011 r. na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą uzyskali wyróżnienie w kategorii kapel.

Zespół Ludowy Taneczno-Śpiewaczy „DYBZAKI”
liczy 30 osób razem z 5 osobową kapelą. Wykonują głównie muzykę ludową Warmii i Mazur, ale w swoim repertuarze mają także utwory z innych regionów Polski. Kierownikiem zespołu jest Józef Podolak. Zespół występuje na terenie Gminy Grunwald, Powiatu Ostródzkiego, Województwa Warmińsko-Mazurskiego, a także w innych regionach Polski (Miodobranie w Myszyńcu na Kurpiach, Przegląd Zespołów Ludowych w Węgorzewie, Przegląd Kapel i Zespołów Ludowych w Kazimierzu Dolnym, Wojewódzki Przegląd Kapel i Zespołów Ludowych w Jezioranach).

Transkapela to różne osobowości muzyczne, różne drogi artystyczne - od muzyki tradycyjnej, poprzez rock, jazz do muzyki folk - ale jedna wspólna fascynacja „prawdami starowieku”. Źródłem inspiracji Transkapeli jest kształtowana przez rozmaite grupy etniczne kultura
muzyczna obszaru Karpat. Twórczość członków zespołu bazuje wprost na bogactwie kulturowym Transkarpatii - rumuńskim, rusińskim, węgierskim, romskim, żydowskim, polskim i innym - owocując autorskimi kompozycjami, współczesnymi interpretacjami i charakterystycznym stylem wykonawczym.

Muzycy Transkapeli koncertują z powodzeniem w całej Europie. Wystąpili na wielu największych i prestiżowych festiwalach muzycznych nurtu folk, etno, world, jazz i off w kraju i zagranicą, zdobywając uznanie słuchaczy i krytyków muzycznych. Zespół jest laureatem wielu prestiżowych nagród, z których najważniejsza to „Folkowy Fonogram Roku”, otrzymana w roku 2005 za najlepsze w Polsce wydawnictwo płytowe w nurcie inspiracji muzyką źródłową: album „Sounds & Shadows”. Niedługo później album ten, wydany powtórnie przez
amerykańsko-brytyjską wytwórnię ARC, zyskał swoją światową edycję i rozgłos.

Obszar działań Transkapeli to również współpraca ze środowiskami twórczymi i udział w różnego rodzaju projektach artystycznych, teatralnych i warsztatowych o charakterze muzyczno-kulturalnym (m.in. w ramach założonego przez siebie Stowarzyszenia Twórców i Orędowników Kultury ANIMA, we współpracy z poznańskim Domem Tańca, ze Scholą i Teatrem Węgajty, z Teatrami Dramatycznymi w Warszawie i w Białymstoku).

Arkadiusz Krawiel urodził się w 1989 r. w Węgorzewie. Naukę gry na cymbałach rozpoczął w 1998 r., a jego nauczycielem był nieżyjący już Andrzej Zajko. Od początku swej styczności z cymbałami co roku występuje na Jarmarku Folkloru w Węgorzewie. Do konkursów muzyki ludowej, w których brał udział, zalicza się Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Trzy razy był laureatem tego festiwalu. Zajął także drugie miejsce na Ogólnopolskim Turnieju Instrumentalistów Ludowych (Gryfino - Szczecin).

Drugim instrumentem, na którym gra - jest fortepian. Z tym instrumentem ma dużo większą styczność, i ma nadzieję, że będzie wiązał z nim przyszłość. Ukończył z wyróżnieniem PSM I stopnia w Giżycku i PSM II stopnia w Olsztynie w klasie fortepianu, a następnie Akademię Muzyczną w Gdańsku na kierunku Jazz i muzyka estradowa, ze specjalnością Kompozycja i aranżacja. Obecnie prowadzi działalność pedagogiczną i koncertową.

Ania Broda: Muzyka i pieśni od zawsze były stałym elementem wychowania, niezwykle istotnym dla emocjonalnego rozwoju każdego człowieka. Wiele emocji, napięć i stresów możemy wyrazić właśnie za pomocą sztuki. Moja praca z muzyką łączy elementy twórczej improwizacji oraz bezpośrednio odnosi się do kontekstu miejsca i czasu, w którym odbywa się wydarzenie.

Ania Broda to wokalistka obdarzona niezwykłym, wyrazistym głosem, mistrzyni gry na cymbałach wileńskich, kompozytorka i autorka tekstów. Współtworzyła Kapelę Brodów. Jej koncerty budzą duszę i wrażliwość na piękno. Prowadzi warsztaty śpiewu „białym” głosem oraz zajęcia muzyczno-edukacyjne dla dzieci i dla dorosłych. Zajmuje się muzyką filmową i teatralną.

Improwizuje i prowadzi muzykoterapię dla ludzi z zespołem Downa. Współpracuje m.in. z Polskim Radiem, Państwowym Teatrem im. H. Modrzejewskiej w Legnicy, Teatrem Lalkowym w Olsztynie, Instytutem Teatralnym, Narodowym Centrum Kultury, warszawskim CSW Zamek Ujazdowski. Nagrała sześć płyt. Ostatnia - autorski album „A ja nie chcę spać”, inspirowany wierszami polskich poetów, otrzymał główną nagrodę w konkursie „Świat przyjazny dziecku” organizowanym przez Komitet Ochrony Praw Dziecka 2011. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie.

Johann Wolfgang Niklaus jest śpiewakiem i aktorem, reżyserem i antropologiem, absolwentem Uniwersytetu Wiedeńskiego. Urodzony w Monachium, wychowywał się w górach południowego Tyrolu, od trzydziestu lat mieszka i pracuje na Warmii. Jest współtwórcą Teatru Węgajty oraz twórcą i kierownikiem artystycznym Scholi Węgajty. Organizator wielu wypraw artystycznych i kulturoznawczych do enklaw kulturowych nie tylko w Polsce, autor i manager projektów kulturowych, autor tekstów publikowanych w pismach antropologicznych i kulturalnych.

Zespół Pieśni i Tańca „KORTOWO” jest reprezentacyjną grupą folklorystyczną Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Jego historia sięga lat 50. Od początku zespół działał przy swojej uczelni, która wśród wielu instytucji popierających działalność artystyczną „KORTOWA” jest jego największym opiekunem i mecenasem. Od lat „KORTOWO” czerpie natchnienie z tradycji ludowej i wiernie odtwarza polskie tańce, pieśni i obrzędy. Tancerze występują w oryginalnych strojach ludowych, wzbudzając zainteresowanie i fascynację ich pięknem i bogactwem. Wieloletni dorobek „KORTOWA” jest dziełem wybitnych autorytetów w dziedzinie muzyki i tańca. Repertuar jest bogaty i zróżnicowany. Zespół przedstawia tańce narodowe: poloneza, mazura, kujawiaka i oberka, widowisko (we fragmentach) z regionu warmińskiego „Zapusty” oraz pieśni i tańce ludowe z terenów niemalże całej Polski, a wśród nich obrazki sceniczne z regionów Kurpi Zielonych, Lublina, Kujaw, Rzeszowa, Krakowa, Podhala, Łowicza, Opoczna oraz Śląska. Od 55 lat „KORTOWO” reprezentuje Polskę na wielu koncertach i festiwalach zagranicznych. Jest laureatem wielu festiwali folklorystycznych. Piękno polskiego folkloru mogła wielokrotnie podziwiać publiczność Włoch, Danii, Hiszpanii, Portugalii, Francji, ZSRR, Uralu, Litwy, Belgii, Holandii, Sycylii, Grecji, Korsyki, Monako, Malty, Czech, Egiptu, Szwajcarii, Luksemburga, Singapuru, Turcji, Macedonii, Ukrainy, Niemiec, Korei Południowej (na inauguracji Mistrzostw Świata 2002 w Piłce Nożnej), Meksyku, Malezji, Borneo, Węgier, Rumunii, Bułgarii, Brazylii. Zespół podejmuje również inne formy taneczne. Rokrocznie latem bierze m.in. udział w Mazurskich Nocach Kabaretowych w Mrągowie, gdzie tańczy do znanych przebojów estradowych. Za swoją działalność artystyczną był też wielokrotnie honorowany i nagradzany.

Artyści wystawcy prac:

Anna Bałdyga, Mazuchówka - tkactwo, plastyka obrzędowa
Tkaniny wykonuje różnymi technikami z uwzględnieniem wzornictwa charakterystycznego dla Kurpi, Mazur, Suwalszczyzny i Wileńszczyzny. Są to: krajki, chodniki-szmaciaki, tkaniny podwójne i wielonicielnicowe, pasiaki, płótna. Pani Anna prowadzi pracownię tkacką, jest stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W jej pracach z dziedziny plastyki obrzędowej dominuje tradycja Kurpiów, skąd pani Anna pochodzi; są to przede wszystkim palmy, pisanki, „pająki”, kwiaty z bibuły, ozdoby choinkowe.

Ewa Majcher, Olsztyn - malarstwo na szkle
Malarstwo na szkle Ewy Majcher, inspirowane sztuką naiwną i ludową, jest swoistym ewenementem. Burzy nasze nawykowe wyobrażenia na temat: czego po „szklanych obrazach” możemy się spodziewać. Bogata ornamentyka kwiatowa, dominacja postaci świętych, zdecydowana kolorystyka. Bogaty wybór tematów, często zaskakujących.

Roman Guzek, Brzozowo - wikliniarstwo
Plecionkarstwem zajmuje się od roku 1995, sztukę wyplatania tradycyjnych wyrobów użytkowych przejął od swojego dziadka. Tworząc wyroby z wikliny, wierzby oraz derenia syberyjskiego, stosuje tradycyjne techniki oraz formy. Dla potrzeb współczesnego odbiorcy tradycję łączy z nowoczesnością.

Agnieszka Krajewska-Werecka, mgr muzykologii Katolickiego Uniwersytetu w Lublinie. W 2010 r. ukończyła studia podyplomowe z etnomuzykologii na Uniwersytecie Warszawskim. Brała udział w wielu kursach, warsztatach i seminariach organizowanych w Polsce, dotyczących odtwarzania muzycznej kultury ludowej nieprzetworzonej. Od 1997 r. nauczyciel teorii muzyki w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. F. Chopina w Olsztynie. W tej samej szkole od 2003 r. prowadzi przedmiot polski folklor muzyczny, oraz - od 2009 r. - zespół folklorystyczny złożony z uczniów PSM II st.

Jest autorką skryptu z zakresu polskiego folkloru muzycznego dla uczniów średnich szkół muzycznych w Polsce - kompatybilnego z dwutomowym podręcznikiem „Polski folklor muzyczny” autorstwa prof. prof. Jadwigi Sobieskiej i Piotra Dahliga, wydanym w 2006 r. Na podstawie pięciotomowego dzieła „Warmia i Mazury” wydanego przez IS PAN skonstruowała podręczny skrypt, również na potrzeby uczniów szkół muzycznych w naszym regionie. Zorganizowała w szkole muzycznej w Olsztynie: Ogólnopolskie Seminarium „Dziedzictwo kulturowe Warmii i Mazur” (w kwietniu 2010), Ogólnopolskie warsztaty odtwarzające tradycyjną kulturę ludową z czasów Fryderyka Chopina (w lipcu 2011), Ogólnopolskie warsztaty folklorystyczne Dawna muzyka Warmii i Mazur (w październiku 2012), Ogólnopolskie warsztaty folklorystyczne Oskar Kolberg w żywej tradycji (w lipcu 2014). Współorganizatorem tych przedsięwzięć było Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie. Przez 8 lat zasiadała w jury Jarmarku Folkloru w Węgorzewie, a od 6 lat - na Spotkaniach Folklorystycznych w Orzyszu. Jest członkiem Rady ds. Dziedzictwa Niematerialnego przy Urzędzie Marszałkowskim w Olsztynie

******

Oskar Kolberg (1814-1890)

Zawdzięczamy mu fundamentalne dzieła dokumentujące kulturę ludową z wielkich obszarów kraju w XIX stuleciu. Syn pruskiego inżyniera-kartografa, z matki - Francuzki, wychowywał się w tej samej, unikalnej atmosferze Warszawy lat 1815-1830 co młody Fryderyk Chopin: w atmosferze miasta, które - gdy po Kongresie Wiedeńskim upadły nadzieje Polaków na niepodległość - wszystkie najlepsze siły skupiło na polu nauki i kultury, angażując je do wzmacniania więzi narodowych.

Przyszły zbieracz, badacz i wydawca pieśni ludowych był młodszym kolegą szkolnym Fryderyka Chopina w Liceum. Jak Chopin, chciał zostać kompozytorem - pisał pieśni, mazurki i kujawiaki, operę Król pasterzy. Okoliczności pchnęły go na inne tory.

Fascynacja twórczością ludową nie była w tamtej epoce rzadkością. Można tu nawet mówić o modzie. Młodzi artyści urządzali wycieczki na wieś, tam słuchali wiejskich śpiewaków i muzykantów, poznawali lokalne tańce. Towarzyszyła im wiara, że to właśnie pieśń ludowa jest emanacją najgłębszej istoty narodu. Kolberg już w latach trzydziestych uczestniczył w takich wyprawach i z przyjaciółmi wędrował po okolicach Warszawy. W jego przypadku jednak nie była to fascynacja powierzchowna. Przerodziła się w pracę metodyczną, podczas której latami podróżował po kraju, gromadząc materiały źródłowe dla nowej dziedziny nauki - etnografii.

W roku 1857 opublikował drukiem Pieśni ludu polskiego - zbiór ballad i melodii tanecznych zapisanych w formie takiej, jak je słyszał u źródeł. Zaś w roku 1865 rozpoczął wielotomowe dzieło wydawnicze: Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Była to seria monografii regionalnych, składających się na wielką panoramę.

Całego ogromu zebranych materiałów nie zdążył ogłosić drukiem za życia. Po jego śmierci ukazały się kolejne tomy, lecz wielka część pozostała w rękopisach do końca lat 50. XX w., kiedy to podjęto edycję jego Dzieł wszystkich. Obecnie wydaniem tej spuścizny zajmuje się Instytut im. Oskara Kolberga w Poznaniu. Dotychczas ukazało się 86 tomów.

******

Program „Kolberg 2014 - Promesa”

Rok 2014 to 200. rocznica urodzin Oskara Kolberga. W ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kolberg 2014 - Promesa” Filharmonia Warmińsko-Mazurska przygotowała projekt mający na celu podkreślenie roli tradycji jako nieodzownego elementu współczesności. Podkreślony został wysiłek badawczy i edytorski Oskara Kolberga, jaki włożył on w dokumentowanie i upowszechnianie wyników swoich badań.

Celem projektu jest przystępne i atrakcyjne przygotowanie odbiorców do słuchania i zrozumienia tradycyjnej muzyki na Warmii i Mazurach oraz wymiana doświadczeń w zakresie twórczości muzycznej. Jest to zadanie popularyzatorsko-edukacyjne, pozyskujące nowych odbiorców (dzieci i młodzież).

Melomani i artyści wezmą udział w projekcie (w ramach cyklu „Koncerty rodzinne”), składającym się z trzech etapów: warsztatów folklorystycznych, koncertów i wystaw, przybliżającym tradycje i kulturę regionu Warmii i Mazur, a także Ukraińców (mniejszości narodowe). Projekt został wzbogacony filmami.

Wiedzę o tradycjach dawnych Warmiaków i Mazurów, ich pieśniach i obyczajach, czerpiemy dzisiaj głównie z pism Wojciecha Kętrzyńskiego, Juliusza Jana Ossowskiego, Maxa Toeppena czy Gustawa Gizewiusza. Z tych źródeł korzystał zresztą i sam Kolberg, opracowując swój tom poświęcony Mazurom: Mazury pruskie (Warmią, niestety, nie zdążył się zająć). Lecz tych oryginalnych pieśni, cytowanych przez wyżej wymienionych, nie słyszy się nawet w repertuarze dzisiejszych zespołów kultywujących folklor lokalny. Popadły w zapomnienie.

Ciągłość tradycji kulturowej na ziemiach Warmii i Mazur została w dramatyczny sposób zerwana w wyniku II wojny światowej. Nastąpiła tutaj wymiana ludności na ogromną skalę. Dawnych mieszkańców zostało niewielu, zarówno tych pochodzenia niemieckiego, jak i tzw. autochtonów: Warmiaków i Mazurów, emigrujących do Niemiec w latach późniejszych. Opuszczone domostwa zajęli koloniści z Polski centralnej, Mazowsza, Podlasia, Wileńszczyzny i innych regionów, a także znacząca liczba Ukraińców. Przybysze przywozili własne tradycje i obyczaje, wskutek czego region stał się tyglem kulturowym, w którym przetapiają się różne składniki. A na to wszystko nakłada się jeszcze niwelujący wpływ uniwersalnej kultury masowej.

Co zatem mógłby badać Oskar Kolberg, gdyby się znalazł tutaj w naszych czasach?

******

Bilety w cenie: normalny 30 zł, ulgowy 22 zł, karta melomana 15 zł, pakiet rodzinny 22 zł rodzic + 11 zł dziecko