Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

BWA Galeria Sztuki w Olsztynie zaprasza już jutro (27.02) do sali głównej galerii na wystawę fotografii Doroty Nieznalskiej - „Kult pamięci! Tannenberg-Denkmal”. Wernisaż ekspozycji rozpocznie się o godzinie 18.00.

W swoim najnowszym projekcie Dorota Nieznalska odnosi się do zagadnienia pamięci na przykładzie nieistniejącego, lecz wciąż wzbudzającego wiele emocji pomnika z okolic Olsztynka. Nie bez powodu praca realizowana jest w bieżącym roku, 100 lat od wybuchu I wojny światowej. Projekt jest związany z lokalnym kontekstem, prezentowany w stolicy województwa warmińsko-mazurskiego. W czasie I wojny światowej, w sierpniu 1914 r., w okolicach Olsztynka rozegrała się bitwa między armią Imperium Rosyjskiego pod dowództwem gen. Aleksandra Samsonowa a Cesarstwem Niemieckim pod wodzą gen. Paula von Hindenburga i gen. Ericha Ludendorffa zakończona wielkim zwycięstwem Niemiec. W historiografii niemieckiej nazwana została drugą bitwą pod Tannenbergiem (pierwsza była bitwa z 1410 r., w polskiej historiografii - bitwa pod Grunwaldem).

Według politycznego założenia - wzniesiony w latach 1924-1927 Tannenberg-Denkmal miał być miejscem oddania czci poległym w zwycięskiej bitwie, monumentem o narodowym charakterze, którego rolą było również rozbudzenie patriotycznego ducha w niemieckim narodzie. Forma architektoniczna budowli przypominać miała w założeniu twórców słynny krąg bloków kamiennych ze Stonehenge. Autorami projektu byli berlińscy architekci Walter i Johannes Krügerowie. Do budowy użyto czerwonej cegły - materiał ten wywoływać miał skojarzenia z zamkami krzyżackimi. Każda z wież miała swój temat przewodni - np. wieża sztandarowa, żołnierska i generalska. Zniszczenia pierwszej wojny światowej upamiętniały wykute w granicie herby czternastu miast wschodniopruskich, które najbardziej ucierpiały w jej wyniku. Między monumentem a pobliskim Olsztynkiem powstał park o powierzchni 7,5 ha. Serce monumentu stanowił symboliczny grób poległych żołnierzy z ogromnym krzyżem w centrum. Po śmierci Paula von Hindenburga - zwycięzcy bitwy pod Tannenbergiem i prezydenta Rzeszy - zbudowano specjalnie kryptę na sarkofagi Hindenburga i jego żony. Pogrzeb Hindenburga odbył się 7 sierpnia 1934 roku w obecności Adolfa Hitlera. W styczniu 1945 szczątki Hindenburga wywieziono do Królewca, a wycofujące się wojska niemieckie wysadziły monument w powietrze.

Po wojnie, w 1949 roku, rozpoczęto rozbiórkę pozostałości pomnika. Porozbiórkowe płyty granitowe trafiły do Warszawy, gdzie użyto ich m.in. do budowy schodów gmachu KC PZPR oraz cokołu znajdującego się naprzeciwko pomnika Partyzanta. Część płyt wykorzystano do budowy wzniesionego według proj. Ksawerego Dunikowskiego, w 1954 r., Pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej w Olsztynie. Od wielu lat zatem Tannenberg-Denkmal nie istnieje.

Multimedialny projekt stanowi próbę zmierzenia się z problemem pamięci o pomniku Tannenberg-Denkmal, jego historii, upadku, a w szerszej perspektywie pamięci o wspólnym dziedzictwie kulturowym Prus Wschodnich. Wystawa obejmuje materiał archiwalny, druki, fotografie prywatne, projekcje wideo. W ramach projektu powstała również strona internetowa poświęcona nieistniejącemu już pomnikowi: www.tannenberg-denkmal.com, opisana za pomocą haseł: historia, pamięć, zapomnienie. Historia ujawnia pretekst powstania monumentu (1924-1927), dzieje, znaczenie i rangę narodową w latach jego świetności. Pamięć w tym wypadku nie stanowi zapisu przeżytej pamięci, lecz jest próbą uporządkowanego składania pamięci utraconej. To pamięć zebrana w formie archiwum. Zapomnienie jest równoznaczne z wymazaniem pamięci o monumencie. Czy obecnie o Tannenberg-Denkmal należy mówić? Jeśli tak, to w jaki sposób należy o nim mówić? Projekt nie udziela jednoznacznych odpowiedzi, ma raczej sprowokować dyskusję. Artystka nie opowiada się po żadnej ze stron, jedynie bada temat. Zwraca też uwagę, na to co najistotniejsze - „definiowanie wspólnej pamięci, tożsamości oraz uczestnictwo w dziedziczeniu europejskiej kultury to mozolny i długotrwały proces, podlegający społecznej renegocjacji”.

Organizator: BWA Galeria Sztuki w Olsztynie
Projekt zrealizowany w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Współpraca: Dariusz Sitek
Partner technologiczny: Eidotech

Zapraszamy!

******

Dorota Nieznalska - absolwentka Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Brała udział w ponad stu wystawach zbiorowych i indywidualnych w kraju i za granicą. Jej prace znajdują się w kolekcjach publicznych i prywatnych w kraju i za granicą. W 2013 r. uzyskała stopień doktora na Wydziale Rzeźby, Kierunek Intermedia w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Pracuje jako asystentka w pracowni Transdyscyplinarnej Wydziału Rzeźby/Intermediów w gdańskiej ASP.

1998 - 2002 współpraca z Galerią Wyspa i Fundacją Wyspa Progress.
1999 nagroda za wyróżnioną pracę dyplomową - stypendium pobytowe The Germinations XI, Hull w Anglii,
2000 Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska dla Młodych Twórców i Naukowców
2005-2006 Stypendium pobytowe Kunstforum Ostdeutsche Galerie Regensburg, Niemcy
2009 Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Stypendium Marszałka Województwa Pomorskiego
2010 Stypendium pobytowe Polish Kultursommer Scholarship 2010, Kiel, Niemcy;
I nagroda Gdańskiego Biennale Sztuki, pt.: Tożsamość Miejsca, zorganizowanego w Gdańskiej Galerii Miejskiej 2
2011-2012 Stypendium pobytowe HIAP - Paths Crossing, Helsinki, Finlandia
2011 Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia artystyczne
2014 Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.