Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

W pierwszym w 2014 roku spotkaniu z The Metropolitan Opera HD Live w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej miłośnicy opery zobaczą „Rusałkę” Antonína Dvořáka. Jedna z najpiękniejszych czeskich oper czerpie swą fabułę z podań ludowych o nimfie wodnej, która, zakochawszy się w człowieku, zapragnęła przybrać ludzką postać. Zamienić w kobietę może ją tylko leśna wiedźma, jednak ta oczekuje za to zapłaty - ma nią być piękny głos nimfy. Rusałka staje się kobietą, ale nie może wypowiedzieć choćby jednego słowa. Na baśń muzyczną w 3 aktach Filharmonia Warmińsko-Mazurska w Olsztynie zaprasza w sobotę (8.02) o godz.18.55.

Wielu kompozytorów, zwłaszcza w dobie Romantyzmu, podejmowało temat czarodziejskiej baśni o rusałce, która pokochała młodego rycerza i zechciała sama zostać człowiekiem, by zakosztować ludzkiej miłości, wbrew przestrogom innych duchów wodnych, by nie łudziła się, że w ziemskim, ludzkim świecie znajdzie szczęście.

Wzorem dla rozmaitych opracowań tej baśni stała się opublikowana w roku 1811 nowela Undine pióra barona de la Motte Fouqué (1777-1843). Na jej podstawie operę pod tym samym tytułem skomponował w 1816 r. romantyczny poeta, muzyk i rysownik niemiecki Ernest Teodor Amadeusz Hoffmann. W ślady Hoffmanna poszli inni. Operę na ten sam temat stworzył Albert Lortzing (Undine, 1845), a w Rosji Aleksander Dargomyżski (Rusałka, 1855) i Piotr Czajkowski (Rusałka, 1869).

Przypadek Czajkowskiego był szczególny: fragmenty już ukończonej opery zaprezentował na koncercie, a Teatr Maryjski w Petersburgu obiecał mu ją wystawić. Tymczasem miesiące płynęły, z obiecanej inscenizacji nic nie wyszło, i Czajkowski w przypływie frustracji... zniszczył partyturę. W ten sposób Rusałka Czajkowskiego przepadła. Największą chyba jednak popularnością cieszy się po dziś dzień opera Antonina Dvořáka. W ujęciu kompozytora czeskiego (i jego librecisty Kvapila) jest to baśń o tęsknocie i o marzeniu, które nie może się spełnić, bo już sama chęć przekroczenia granic różnych światów zostaje okrutnie ukarana. Do do najpiękniejszych jej fragmentów należy aria, którą śpiewa w I akcie rozmarzona rusałka („Měsičku na nebe hlubokém”). W pamięć zapada także dramatyczna scena na balu w drugim akcie, podczas którego pojawia się Wodnik, po raz ostatni ostrzegający dziewczynę - ale jego ponure wołania „Bieda! Bieda!” zagłuszają chóry bawiących się gości.

W sobotnim przedstawieniu w rolach głównych wystąpią: Renee Fleming (sopran) Rusałka oraz jako Książę polski tenor Piotr Beczała. W pozostałych rolach: Obca księżniczka - Emily Magee (sopran), Wodnik, ojciec Rusałki - John Relyea (bas-baryton), Ježibaba, czarownica z bagien - Dolora Zajick (mezzosopran dramatyczny). Reżyserem spektaklu z The Metropolitan Opera jest Otto Schenk. Orkiestrą i Chórem MET dyryguje Yannick Nézet-Séguin, Scenografia - Günther Schneider-Siemssen, Kostiumy - Sylvia Strahammer, Światła - Gil Wechsler, Choreografia - Carmen de Lavallade.

Gospodarzem wieczoru w Metropolitan Opera będzie wybitna śpiewaczka, mezzosopran Susan Graham.

Libretto: Jaroslav Kvapil wg Friedricha de la Motte Fouquégo. Prapremiera w Teatrze Narodowym w Pradze 31 marca 1901. Premiera polska - Lwów 1929 r.

W spektaklu z MET Opera śpiewana jest w języku oryginału (czeskim), z napisami po angielsku i polsku.

******

Streszczenie akcji opery

Akt I
Na gałęzi wierzby nad jeziorem siedzi smutna, rozmarzona Rusałka. Nie dołącza do zabawy nimf leśnych, które tańczą i przekomarzają się wesoło. Ze swych marzeń zwierza się ojcu - Wodnikowi: oto pokochała młodego, pięknego Księcia, który często przychodzi tu kąpać się w jeziorze. I chciałaby zostać człowiekiem, aby móc się z nim związać. Nie pomagają perswazje i przestrogi Wodnika, który wie, że świat ludzki nie da jej szczęścia, ponieważ ona należy do innego świata. Rusałka już podjęła decyzję - i idzie po pomoc do czarownicy z bagien, Ježibaby. Ta zaś nie mówi: nie, lecz uprzedza, że przemiana w człowieka nie dokona się bez kosztów: ceną będzie utrata przez nią mowy. Gdyby zaś jej wybranek przestał ją kochać będzie musiała umrzeć, aby Rusałka mogła wrócić do jeziora. Warunki te nie odstraszają zakochanej. Ježibaba rozpoczyna więc swoje czary - i Rusałka przemienia się w piękną dziewczynę. W tej postaci dostrzega ją Książę, który właśnie z drużyną wybrał się na polowanie. I choć dziewczyna uporczywie milczy, oczarowany młodzieniec zabiera ją do zamku.

Akt II
W ogrodzie przy zamku Leśniczy z Kuchcikiem komentują nadzwyczajne wydarzenia. Szykuje się wesele Księcia z tajemniczą, nikomu nieznaną panną. Wokół wielki ruch, zjeżdżają goście, przygrywa orkiestra... ale Książę tymczasem już wodzi wzrokiem za inną - Obcą Księżniczką. Rusałka widzi to i milcząco cierpi. A całą scenę obserwuje Wodnik, ukryty w stawie w zamkowym parku i w kulminacyjnym momencie wynurza się, rzucając raz jeszcze słowa przestrogi, żalu i potępienia. Kiedy jednak Książę, zajęty Obcą Księżniczką, odpycha Rusałkę - Wodnik wciąga córkę ponownie w głąb toni. Towarzyszy temu śmiech Obcej Księżniczki, która szydzi z Rusałki i Księcia.

Akt III
Rusałka znów nad jeziorem. Teraz błąka się na granicy dwóch światów: nie może zamieszkać wśród ludzi, odrzucają ją też wodne siostry, przepędzając z wody na ziemię. Jak zmazać ciążące na sobie przekleństwo? Ježibaba z szyderczym śmiechem przypomina, jaki był warunek przemiany - i wręcza jej sztylet: skoro sama nie ma gorącej krwi, jaką mają ludzie, musi również pozbawić tej krwi Księcia. Wtedy będzie mogła wrócić do swoich. Lecz Rusałka woli raczej sama cierpieć i błąkać się po ziemi po wieczne czasy, niż zadać śmiertelny cios ukochanemu. Tymczasem wieść o smutnym losie Rusałki rozchodzi się już po lesie. Co więcej, na dziwną chorobę zapadł też Książę. Lekarstwa na tę chorobę szukają Leśniczy i Kuchcik, którzy przyszli w tym celu do Ježibaby. Płoszy ich Wodnik, który wynurza się z jeziora i oskarża Księcia o zdradę. I oto nad jeziorem pojawia się sam Książę. Przyszedł prosić Rusałkę o ostatni pocałunek, bo żyć bez niej nie może. I oboje, objęci we wzajemnym uścisku, zanurzają się w falach. - Umieram szczęśliwy, bo umieram w twoich ramionach - wzdycha Książę.

******

Głosy prasy:

Rola Rusałki [Renée Fleming] jest od dawna jej znakiem firmowym. „Pieśń do księżyca” śpiewała w MET już w roku 1988 podczas koncertu zwycięzców narodowych konkursów muzycznych. Dwadzieścia sześć lat później, kiedy po raz kolejny wraca do tej roli, jej status najsławniejszej śpiewaczki amerykańskiej swojego pokolenia utwierdziła wiadomość, że to ona zaśpiewa hymn narodowy na Super Bowl 2 lutego.

„The New York Times”

Jest cechą prawdziwej divy operowej, że każda z ról, jaką podejmuje, staje się wzorcem - odniesieniem dla innych. Renée Fleming niejako przejmuje na własność niemal każdą z ról, którą śpiewa. Przychodzi tu zaraz na myśl jej Desdemona w Otellu, czy Marszałkowa w Kawalerze Srebrnej Róży, lecz żadna z nich nie bardziej niż rola w Rusałce, lirycznej baśni operowej Dvořáka, która zeszłego wieczoru wróciła do Metropolitan.

„The Huffington Post”

Piotr Beczała jako Książę był cudowny, jego tenor brzmiał elegancko i namiętnie.

„The New York Times”

******

Przedstawienie trwa około 3 godzin 45 minut (w tym 2 przerwy).

Bilety w cenie:
» sektor I 50 zł
» sektor II 35 zł