Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Filharmonia Warmińsko-Mazurska w Olsztynie zaprasza w najbliższy piątek (22.11), o godzinie 19.00 na koncert symfoniczny. Podczas muzycznego wieczoru usłyszymy kompozycje: Wolfganga Amadeusa Mozarta - Uwerturę do opery Czarodziejski flet KV 620, Josepha Haydna - Koncert na trąbkę i orkiestrę Es-dur i Giuseppe Torelliego - Koncert D-dur G. 28 oraz Edwarda Williama Elgara - wariacje „Enigma” op. 36.

Solistą koncertu będzie Michał Tyrański (trąbka), artysta Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej na stałe współpracujący z Filharmonią Warmińsko-Mazurską. Od 2010 r. jest muzykiem Polskiej Orkiestry XVIII wieku, współpracującej z Paulem Eswoodem, wybitnym angielskim kontratenorem.

Orkiestrę symfoniczną filharmoników warmińsko-mazurskich poprowadzi Czesław Grabowski - dyrygent współpracujący z najwybitniejszymi solistami polskimi i zagranicznymi. Koncertował m.in. w Albanii, Danii, Estonii, Francji, Hiszpanii, Holandii, w Niemczech, na Ukrainie, na Białorusi i we Włoszech.

Czarodziejski flet Wolfganga Amadeusza Mozarta (1756-1791), to ostatnia z jego oper, pisana w roku 1791, tuż przed śmiercią, na zamówienie przyjaciela, Emanuela Schikanedera, aktora i impresaria popularnego wiedeńskiego Theater auf der Wieden. Ściślej mówiąc, jest to singspiel, w którym wdzięczne partie śpiewane przeplatają się z partiami mówionymi, a baśniowe i fantastyczne libretto - w języku niemieckim - opowiada alegoryczną historię o tym, jak to zła i przebiegła Królowa Nocy chciała zniszczyć krainę ludzi szlachetnych i prawych, gdzie władał mądry mag Sarastro, rzecznik wiedzy, prawdy i sprawiedliwości. Na narzędzie podstępu upatrzyła sobie młodego i łatwowiernego księcia Tamina, wmawiając mu, iż Sarastro jest okrutnym tyranem. Ruszył zatem Tamino, w towarzystwie ptasznika Papagena, na wyprawę przeciw Sarastrowi, a kolejne etapy ich wędrówki symbolicznie przedstawiają szczeble masońskiego wtajemniczenia. Bo Mozart, jak wiadomo, od jesieni roku 1784 był masonem, podobnie jak wiele osób z wiedeńskiego towarzystwa; przynależność do jednej z kilku działających w Wiedniu lóż była w modzie, a w owe stosunkowo beztroskie lata współbracia wolnomularze zabawiali się nie tyle zbawianiem świata, co muzyką, grą w karty i wesołym biesiadowaniem... Premiera Czarodziejskiego fletu odbyła się 30 września 1791 r., przyjęta bardziej niż entuzjastycznie, i wkrótce wszyscy w Wiedniu nucili melodie z teatru. Niestety, Mozart nie zdążył zakosztować owoców sukcesu. 5 grudnia już nie żył.

Koncert na trąbkę i orkiestrę Es-dur Józefa Haydna (1732-1809) należy do ulubionych pozycji repertuaru trębaczy, a pewnie i do najpopularniejszych dzieł tego kompozytora. Skomponował go Haydn w roku 1796, w ostatnim okresie życia, już po powrocie do Wiednia z dwóch owocnych pobytów w Londynie. Ten błyskotliwy utwór, z liryczną i melodyjną sicilianą w centrum, wykorzystywał w pełni szereg nowych możliwości, jakie dawała wynaleziona właśnie trąbka klapowa, to znaczy trąbka z otworami zamykanymi klapami pozwalającymi podnosić strój o pół tonu, i grać na przykład szybkie przebiegi chromatyczne. Instrument ów lansował wzięty muzyk, trębacz dworski Anton Weidinger, który zamówił odpowiednie koncerty u kilku popularnych kompozytorów epoki, m.in. również u Johanna Nepomuka Hummla, Franza Süssmayra i Leopolda Kozelucha. Haydn, mimo swojego wieku wciąż ciekaw wszelkich nowinek, zajął się nową trąbką z zapałem. Los chciał jednak inaczej, i trąbka klapowa nie przyjęła się i jej ton - wskutek otworów - nie miał oczekiwanego blasku, i wkrótce potem zastąpiona została przez trąbkę wentylową. Zaś mistrzowski koncert Haydna przeleżał wiele lat w zapomnieniu, aż po koniec lat dwudziestych XX wieku, kiedy wydano jego opracowanie na trąbkę wentylową.

Koncert D-dur G. 28 Giuseppe Torelliego (1658-1709), skomponowany około roku 1701, jest również częstą pozycją w repertuarze trębaczy. Dzieła tego włoskiego kompozytora, skrzypka i pedagoga, były cenione w jego epoce; miał swój ważny udział w kształtowaniu się formy koncertów i concerti grossi, a w jego utworach na trąbkę możemy smakować blask charakterystyczny tego instrumentu tak ulubionego w czasach baroku. Wiadomości o życiu Torelliego są skromne, dedukowane na podstawie niewielu zachowanych zapisów. Urodził się w Weronie. Nie wiemy, u kogo uczył się gry skrzypcowej. Wiadomo, że w 1684 r., w wieku lat 26, jako skrzypek został członkiem Accademia Filarmonica w Bolonii. W 1698 r. widzimy go w Ansbach na dworze Jerzego Fryderyka II, margrabiego Brandenburg-Ansbach. W grudniu 1699 r. był już w Wiedniu, skąd wrócił do Bolonii, z pewnością przed lutym 1701 r., bo zapis z lutową datą informuje, że był już wtedy skrzypkiem świeżo zreorganizowanej kapeli w kościele San Petronio. W Bolonii umarł i tam przechowywane są rękopisy jego utworów.

Wariacje „Enigma” Edwarda Elgara (1856-1934), skomponowane w roku 1899, stały się pierwszym znaczącym i docenionym w kręgach muzycznych dziełem tego twórcy, dziś cieszącego się sławą angielskiego kompozytora narodowego. Zresztą już za swojego życia Elgar, honorowany przez dwór i uniwersytety, obdarzony tytułem szlacheckim, stał się niemal uosobieniem muzyki angielskiej przełomu wieku, stęsknionej od 150 lat za wielkościami miary Haendla czy Purcella.

Pod względem stylistycznym przedstawiciel postromantyczno-eklektycznego nurtu muzyki europejskiej spod znaku kontynuatorów Liszta, Wagnera czy Francka, pozostawił po sobie symfonie, oratoria, koncerty, utwory kameralne. Wśród jego najbardziej znanych dzieł wymienić należy chwalone przez samego Richarda Straussa oratorium Dream of Gerontius (1900) do tekstu poematu kardynała Johna Henry’ego Newmana, opowiadającego o podróży duszy udającej się na Sąd Boski, a także Koncert skrzypcowy (1910), po raz pierwszy zagrany przez Fritza Kreislera, zaś w roku 1933 w Paryżu przez młodziutkiego skrzypka Yehudi Menuhina. Pisał też operę, ale pracę nad nią przerwała mu śmierć.

W latach I Wojny Światowej Elgar tworzył muzykę mającą pobudzać poczucie patriotyzmu angielskiego, jak np. kompozycja na wielki chór, orkiestrę i głosy solowe The Spirit of England (1915-17). Gestem wobec Polski, walczącej w tamtych latach o niepodległość, było jego Preludium symfoniczne Polonia op. 76, przeznaczone na koncert charytatywny, organizowany 6 lipca 1915 r. w londyńskim Queen’s Hall na rzecz Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, pod egidą Ignacego Paderewskiego i Henryka Sienkiewicza. Orkiestrę London Symphony poprowadził wtedy sam kompozytor.

Prawdziwie masową popularność przyniosły Elgarowi takie przeboje, jak np. marsz Pomp & Circumstance no. 1, op. 39/1, o którym pisał w liście do przyjaciółki: „Wymyśliłem melodię, która powali słuchaczy” - i rzeczywiście, od roku 1901, kiedy to wykonano ów marsz po raz pierwszy, zyskał on wręcz zawrotne powodzenie na Wyspach Brytyjskich, zaś jego środkowa, śpiewna partia ze słowami „Land of hope and glory, Mother of the free” stała się jakby drugim, nieoficjalnym hymnem Imperium Brytyjskiego.

Wariacje Enigma to 14 „zagadkowych” (zgodnie z tytułem) wariacji, z których każda ma przedstawiać jednego z przyjaciół i znajomych kompozytora. Ostatnia z tych wariacji ma przedstawiać samego ich autora. A miary „enigmatyczności” utworu dopełnia fakt, iż przez cały czas w utajeniu pozostaje... sam temat wariacji, słyszmy tylko kontrapunkt do niego w kolejnych przemianach. Na tej podstawie - i zgodnie z napomknieniem samego Elgara, iż temat ów jest melodią powszechnie znaną - niektórzy podejrzewają, że rozwiązaniem tej tajemnicy jest melodia Auld Lang Syne (Dawny czas) - pieśń szkocka - toast - ze słowami Roberta Burnsa z roku 1788. Jej znany polski przekład (nieznanego autora) zaczyna się tak: Pójść ma w niepamięć stary druh / Wspomnienie zgasnąć w nas? / Pójść ma w niepamięć stary druh / I dawny czas?

******

Michał Tyrański - trąbka

W 2012 r. ukończył z wyróżnieniem Akademię Muzyczną im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie trąbki Romana Grynia.

Umiejętności gry na trąbce doskonalił na wielu kursach muzycznych u wybitnych pedagogów, takich jak Konradin Groth, Wolfgang Bauer, Tomasz Ślusarczyk, Johann Plietzch, Paul Archibald, Andrew Balio, Richard Giangiulio, Alex Jokiipi, Gabriele Cassone.

Jest laureatem wielu konkursów muzycznych, w tym pierwszego miejsca na Międzynarodowym Konkursie dla Trębaczy w kategorii otwartej w Tarnopolu (Ukraina 2010), pierwszego miejsca na VI Ogólnopolskim Festiwalu Trębaczy w konkursie solistów w kategorii otwartej, trzeciego miejsca w konkursie studiów orkiestrowych, który odbył się w Kaliszu w 2011 r. oraz pierwszego miejsca na IX Międzynarodowym Konkursie Instrumentów Dętych Blaszanych w kategorii otwartej, solistów w Brnie w 2013 r.

Od 2008 r. jest solistą Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej, a od 2012 r. na stałe współpracuje z Filharmonią Warmińsko-Mazurską w Olsztynie. Od 2010 r. jest muzykiem Polskiej Orkiestry XVIII wieku, współpracującej z Paulem Eswoodem, wybitnym angielskim kontratenorem. Jako muzyk orkiestrowy współpracuje z orkiestrą Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy, zespołem Capella Bydgostiensis, orkiestrami Sinfonia Juventus i Sinfonia Nordica, Teatrem Wielkim w Poznaniu, Orkiestrą Symfoników Gdańskich, z Festiwalem Wagnerowskim „Młodzi grają Wagnera” w Sopocie, z zespołami Muzyki Dawnej La Tempesta, Arte dei Suonatori oraz Wrocławską Orkiestrą Barokową.

Brał udział w licznych nagraniach, w tym między innymi z zespołem muzyki dawnej Arte dei Suonatori dla wydawnictwa BIS oraz projektu muzycznego „Lady Pank Symfonicznie” dla Universal Music Group. Obecnie jest studentem drugiego roku studiów drugiego stopnia w Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie trąbki naturalnej Tomasza Ślusarczyka.

Czesław Grabowski - dyrygent

Urodził się w 1946 r. w Sosnowcu i tam rozpoczął edukację oraz działalność muzyczną. Po ukończeniu PSM II st. im. Mieczysława Karłowicza w Katowicach rozpoczął studia kompozytorskie w klasie kompozycji Bolesława Woytowicza w katowickiej PWSM, ukończone z wyróżnieniem w roku 1973. Wielkie znaczenie w jego dalszej muzycznej działalności ma praca w Operze Śląskiej, w PWSM w Katowicach na stanowisku adiunkta, w Państwowym Zespole Ludowym Pieśni i Tańca „Śląsk” w roli kierownika artystycznego oraz w Filharmonii Zabrzańskiej - na stanowisku dyrygenta.

Po ukończeniu studiów dyrygenckich w Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie Jana Wincentego Hawela, w roku 1986 objął funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Zielonogórskiej im. Tadeusza Bairda i to stanowisko piastuje do chwili obecnej. Jest organizatorem i dyrektorem wielu dorocznych imprez muzycznych: Międzynarodowych Spotkań Muzycznych „Wschód-Zachód”, Dni Muzyki nad Odrą, Festiwalu Smyczkowego „Mistrzowie polskiej wiolinistyki”, Międzynarodowego Festiwalu Organowego. Należy do inicjatorów budowy w Zielonej Górze nowej sali koncertowej - Międzynarodowego Centrum Muzycznego „Wschód-Zachód”.

Od roku 2004 związał się jako pedagog z obecną Akademią Sztuki w Szczecinie, w której - po uzyskaniu w 2011 r. tytułu profesora sztuk muzycznych - zatrudniony jest na stanowisku profesora zwyczajnego. Jest promotorem wielu prac magisterskich i doktorskich.

W latach 2009-2012 był głównym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej Radia i Telewizji Republiki Białoruś, dokonując z nią wielu nagrań, w tym kompozytorów polskich. Jako kompozytor jest autorem wielu utworów oratoryjnych, symfonicznych, kameralnych i chóralnych, wykonywanych zarówno w kraju jak i za granicą.

W repertuarze dyrygenckim posiada utwory oratoryjne, symfoniczne, operowe od baroku do współczesności, jak również muzykę popularną i rozrywkową. Dokonał wielu nagrań płytowych. Wykonał ponad 2000 koncertów z orkiestrami polskimi i zagranicznymi. Większa część tych koncertów związana jest z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Zielonogórskiej, z którą występuje najchętniej.

Jako dyrygent współpracuje z najwybitniejszymi solistami polskimi i zagranicznymi. Koncertował m.in. w Albanii, Danii, Estonii, Francji, Hiszpanii, Holandii, w Niemczech, na Ukrainie, na Białorusi i we Włoszech. Odznaczony m.in. Brązowym i Złotym Krzyżem Zasługi, medalami Zasłużony dla województwa śląskiego, Zasłużony dla województwa zielonogórskiego, Zasłużony dla województwa lubuskiego, Zasłużony dla Kultury Polskiej, srebrnym medalem Gloria Artis. Honorowy Obywatel Miasta Zielona Góra.

******

22 listopada (piątek), godz. 19.00, sala koncertowa filharmonii

Koncert symfoniczny MOZART | HAYDN | TORELLI | ELGAR

» Czesław Grabowski - dyrygent
» Michał Tyrański - trąbka
» Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:

» Wolfgang Amadeus Mozart - Uwertura do opery Czarodziejski flet KV 620
» Joseph Haydn - Koncert na trąbkę i orkiestrę Es-dur Hob. VIIe: 1
» Giuseppe Torelli - Koncert D-dur G. 28
» Edward William Elgar - wariacje „Enigma” op. 36

Bilety w cenie:
- bilet normalny - 40 zł,
- bilet ulgowy - 30 zł,
- bilet na Kartę Melomana - 20 zł