Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Dziesiątego października minie 200 lat od urodzin włoskiego kompozytora Giuseppe Verdiego. Z tej okazji Filharmonia Warmińsko-Mazurska zaprasza w czwartek (10.10) i piątek (11.10) o godz. 19.00 do swojej sali koncertowej na Galę Verdiego.

Wykonawcami koncertu będą:

» Piotr Sułkowski - dyrygent
» Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej
» Chór przy Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej (przygotowanie chóru: Benedykt Błoński)
» Olsztyński Chór „Collegium Baccalarum” działający przy Stowarzyszeniu Społeczno-Kulturalnym „Pojezierze” (przygotowanie chóru: Agata Wilińska)
» Chór lekarzy „Medici pro Musica” działający przy Warmińsko-Mazurskiej Izbie Lekarskiej (przygotowanie chóru: Małgorzata Wawruk).

W programie Gali Verdiego znajdą się fragmenty oper Nabucco, Nieszpory sycylijskie, Aida, Traviata, Trubadur i Don Carlos. Giuseppe Verdi (1813-1901) urodził się 10 października 1813 w Le Roncole koło Busseto. Żył długo, a w ciągu życia skomponował 26 oper, w których - stopniowo odchodząc od stereotypowego włoskiego bel canta - jego twórczość ewoluowała w stronę ambitnych dramatów. Prędko stał się kompozytorem szeroko znanym, a sławę i niezależność materialną przyniosły mu takie dzieła jak Nabucco (1842), Ernani (1844), Makbet (1847), Rigoletto (1851), Trubadur (1853), Traviata (1853), Bal maskowy (1859), Moc przeznaczenia (1862), Don Carlos (1867), Aida (1871), Otello (1887), czy wreszcie Falstaff (1893). W latach dojrzałych spowity nimbem największego twórcy muzyki włoskiej oraz zasłużonego patrioty – jeszcze za życia stał się postacią niemal pomnikową.

Opera Nabucco, za sprawą szczególnego splotu okoliczności, odegrała nieoczekiwanie ważną rolę w karierze młodego Verdiego. Od entuzjastycznie przyjętej premiery Nabucca w mediolańskiej Scali w roku 1842 zaczął się bowiem ciąg jego sukcesów. Ale przyczyną entuzjazmu publiczności było nie tylko samo dzieło.

Libretto, pióra poety Temistocle’a Solera, osnute zostało na historii biblijnego Nabuchodonozora, króla Babilonu i Asyrii, prowadzącego wojnę z Hebrajczykami i prześladującego ich. Król ten w przypływie pychy odrzuca zarówno posągi czczonego w swoim państwie Baala, jak też i Boga podbitych Żydó;w, by na koniec samego siebie ogłosić bogiem. Wtedy, w dramatycznym finale, piorun z nieba strąca mu z głowy koronę.

Jedną z najsłynniejszych partii tej opery stanowi rozbrzmiewający w akcie III chór jeńców żydowskich uciśnionych w babilońskiej niewoli, zaczynający się słowami: „Va pensiero sull’ali dorate” („Uleć, myśli, na skrzydłach złocistych”). Hymn na cześć wolnej myśli i potęgi marzeń o wolności: Uleć, myśli, na skrzydłach złocistych, ponad góry, ponad oceany; dotrzyj do tej krainy, do której każdej nocy udają się dzieci przy dźwiękach kołysanki; tam, gdzie bohaterowie strzegą ich niewinności i czystości ich ducha... Użycz im, myśli, swoich złocistych skrzydeł, prowadź ku światłu...

Po premierze publiczność wychodziła z opery nucąc ów hymn; wkrótce stał się on popularną pieśnią patriotów włoskich walczących o wyzwolenie i zjednoczenie kraju pod berłem króla Wiktora Emmanuela. Na murach zaczęło się pojawiać malowane przez konspiratorów hasło: „Viva Verdi!”. Pozornie był to wyraz entuzjazmu dla kompozytora. Ale publiczność wiedziała, o co naprawdę chodzi. Otóż nazwisko Verdi... można było czytać jako skrót od „Vittorio Emmanuele Re di Italia”. Niewinne na pozór hasło „Viva Verdi” znaczyło naprawdę: „Niech żyje Wiktor Emanuel, król Italii!”. w ten oto sposób kompozytor, zaledwie u progu kariery, już miał udział w późniejszym wyzwoleniu i zjednoczeniu Włoch, które dokonało się w 1861 r., wynosząc zarazem Verdiego na wyżyny sławy, otoczonego nimbem nie tylko cenionego kompozytora oper, ale i zasłużonego patrioty, senatora królestwa.

Nieszpory sycylijskie napisał Verdi na zamówienie Opery paryskiej dla uświetnienia Wystawy Światowej w roku 1855. Dzieło nie odniosło szczególnego sukcesu u Francuzów, tym bardziej że akcja osnuta jest wokół krwawej masakry w Palermo w roku 1282 (której nadano nazwę „nieszporów sycylijskich”), związanej z walką Sycylijczyków przeciw... francuskiej władzy na wyspie. Ale ogromnym powodzeniem cieszy się efektowna uwertura do tej opery, dziś chyba najczęściej - obok uwertury do Mocy przeznaczenia - wykonywana na estradach koncertowych spośród wszystkich instrumentalnych kompozycji Verdiego. Przewija się tu charakterystyczny „motyw śmierci” i cytat z psalmu „De Profundis”, a wszystko w mistrzowskiej instrumentacji, i w formie pełnej dramatycznego napięcia.

Traviata („zbłąkana”), skomponowana w roku 1853 do libretta, które sporządził Francesco Maria Piave według melodramatu Dama Kameliowa Aleksandra Dumasa syna, nie od razu zyskała uznanie publiczności. Podobno temat, owa historia Violetty Valéry, szlachetnej kurtyzany, zdolnej kochać i poświęcić się bezinteresownie, był „zbyt współczesny” jak na operę, a co więcej - wywoływał zgorszenie. Prędko jednak porzucono tego rodzaju obiekcje wobec faktu, iż dzieło, nieustannie pulsujące tanecznym rytmem walca, porywało publiczność obfitością melodii - gotowych przebojów. Ważny element Traviaty stanowią tańce i chóry, które towarzyszą przyjęciom i zabawom, wyrażają swobodny i rozrywkowy styl życia bogatych sfer towarzyskich Paryża połowy XIX wieku. I tak na przykład w drugim akcie, na przyjęciu u Flory, przyjaciółki Violetty, oglądamy na scenie rodzajowe, stylowe obrazki, które dla rozrywki gości śpiewają i tańczą aktorzy zamówieni przez Florę: „Noi siamo zingarelle” („Jesteśmy młodzi Cyganie”) i chór matadorów („My, z Madrytu matadorzy...”).

To tutaj, w trakcie tej zabawy, dojdzie też do kulminacyjnego spięcia: kochanek Violetty Alfred z pogardą rzuci jej w twarz pieniądze, nie wiedząc, iż rzekoma zdrada Violetty nastąpiła w wyniku błagań jego ojca: starszy pan osobiście błagał kurtyzanę, by porzuciła jego syna w imię przyszłości i kariery młodego człowieka. A Violetta z miłości zgodziła się na to poświęcenie.

Trubadur miał premierę w Rzymie w roku 1854. Akacja toczy się w średniowieczu, mamy tutaj Cygankę oskarżoną o czary, zamienione dzieci hrabiego, walkę dwóch rywali do jednej kobiety... Chór „Vedi! le fosche...”, który usłyszymy, rozbrzmiewa w obozie Cyganów. Jest to śpiewana przy kuciu podków pochwała ciężkiej pracy, dobrego wina i pięknych Cyganek.

Aida jest już dwudziestą czwartą z kolei operą Verdiego. Powstała na zamówienie kedywa Egiptu, Izmaila Paszy. Jej wykonanie w świeżo zbudowanej Operze Kairskiej miało uświetnić otwarcie Kanału Sueskiego - wydarzenie na miarę epoki. Temat - jakże by inaczej - „staroegipski”, opracowany przez librecistę Antonia Ghislanzoniego według noweli egiptologa Auguste-Edouarda Mariette’a. Czasu na realizację zamówienia było mało, lecz honorarium 150 tysięcy franków plus wiele warunków dodatkowych - zachęcające, toteż pracował Verdi w wielkim pośpiechu. Tymczasem wybuchła wojna francusko-pruska i otwarcie Kanału opóźniło się o blisko rok. Ostatecznie prapremiera, w inscenizacji przygotowanej z ogromnym przepychem, odbyła się 24 grudnia roku 1871. I do dziś pozostała Aida symbolem operowego patosu i wystawności. Sam Verdi jednak na tę pyszną uroczystość nie zdecydował się pojechać.

Treść w skrócie jest następująca: Aida, niewolnica etiopska na dworze faraona, kocha młodego wodza egipskiego Radamesa, wyruszającego na wojnę. Chciałaby życzyć mu zwycięstwa, gdyby nie to, iż pokonanym w takim wypadku byłby... jej ojciec Amonasro, król Etiopczyków. Oto jednak zwycięstwo się dokonało, w drugim akcie opery wojska wracają w triumfie z wojny, a wśród pojmanych prowadzą Amonasra. Chór, który usłyszymy: „Gloria all’Egitto...” - „Chwała Egiptowi i bogini Izydzie” wieńczy tę uroczystą scenę u bramy Teb.

Don Carlos, wystawiony po raz pierwszy w roku 1867 w Paryżu, a w przepracowanej przez kompozytora wersji włoskiej - w roku 1884 w Mediolanie, osnuty jest - podobnie jak kilka poprzednich oper Verdiego (Joanna d’Arc, Zbójcy, Luiza Miller) - na dramacie Schillera. Następca tronu hiszpańskiego, infant Don Carlos, kocha Elżbietę de Valois, lecz zabrał mu ją i poślubił... własny ojciec, król Filip II. Tymczasem w Don Carlosie zakochana jest księżniczka Eboli, dama dworu królowej: zazdrosna, później dysząca nienawiścią i chęcią zemsty, lecz na koniec zdolna do opamiętania i wielkoduszności. To powikłanie miłosne staje się elementem splątanych intryg dworskich, zaś w tle mamy rewoltę w podporządkowanych Hiszpanii Niderlandach oraz efektowne, chociaż ponure sceny palenia heretyków na stosie... Chór, który usłyszymy („Spuntato ecco il dì d’esultanza”) towarzyszy właśnie scenie auto-da-fé kończącej akt drugi (w wersji włoskiej; w wersji francuskiej jest to finał aktu trzeciego).

******

Chór przy Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Chór powstał w październiku 2009 r. Stworzenie zespołu oraz jego prowadzenie powierzono uznanemu dyrygentowi chóralnemu, Benedyktowi Błońskiemu. Pierwszy, inauguracyjny koncert odbył się 19 grudnia 2009 r. w sali koncertowej Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej. Chór z towarzyszeniem Orkiestry Kameralnej Filharmonii zaprezentował publiczności olsztyńskiej kolędy i pastorałki polskie. Podczas prawie czteroletniej działalności chór wykonał dziesiątki koncertów wokalno-instrumentalnych oraz z programem a cappella, zawsze zbierając pochlebne recenzje krytyki w kraju i za granicą. Wystąpił m.in. kilkakrotnie w Kaliningradzie, w Grodnie (Białoruś), w Kłajpedzie i Wilnie (Litwa), a także w Primorsku i Kiten (Bułgaria), gdzie zdobył I miejsce na Balkan Folk Fest 2010 w kategorii chórów mieszanych.

Zespół uczestniczył w ważnych rocznicach i wydarzeniach, takich jak dwusetna rocznica urodzin Fryderyka Chopina, setna rocznica skomponowania przez Feliksa Nowowiejskiego pieśni „Rota”, rocznice śmierci papieża Jana Pawła II, Koncert w hołdzie ofiarom Katynia, Sybiru i katastrofy pod Smoleńskiem. Rokrocznie występuje w koncertach charytatywnych, pomagając zbierać fundusze na wakacje dla dzieci z najuboższych olsztyńskich rodzin.

Wielkim, niezapomnianym wydarzeniem artystycznym w życiu zespołu było wykonanie Polskiego Requiem Krzysztofa Pendereckiego pod batutą twórcy dzieła, z udziałem największych polskich solistów (17 grudnia 2010).

W repertuarze chór posiada m.in.: Requiem Mozarta, Requiem Johna Ruttera (prawykonanie olsztyńskie), Messe modale en septuor Jehana Alaina (prawykonanie polskie), Missa pro pace Wojciecha Kilara oraz operę Tosca Pucciniego i operetki: Księżniczkę czardasza Kálmána oraz Zemstę nietoperza Straussa.

Atrakcyjny repertuar, zarówno a cappella jak i wokalno-instrumentalny (m.in. IX Symfonia Beethovena), o wysokim stopniu trudności i w profesjonalnym wykonaniu, stanowi o pozycji zespołu w rodzimym środowisku muzycznym.

Chór lekarzy „Medici pro Musica”

Chór działa pod patronatem Warmińsko-Mazurskiej Izby Lekarskiej w Olsztynie od 1991 r. W blisko trzydziestoosobowym składzie są głównie lekarze i lekarze stomatolodzy. Wielu z nich to także absolwenci szkół muzycznych. Jest to najstarszy w Polsce chór lekarzy, współpracujący z innymi chórami i orkiestrą medyków, a także z Europejską Orkiestrą Lekarzy.

Dyrygentem zespołu jest Małgorzata Wawruk, wokalistka, pedagog muzyczny, założycielka Centrum Edukacji Wokalnej w Olsztynie. Do 2009 r. zespołem kierował Bogusław Paliński. Repertuar chóru obejmuje zarówno pieśni dawne, jak i kompozycje współczesne, utwory muzyki poważnej oraz standardy rozrywkowe a cappella, a także utwory wokalno- -instrumentalne z towarzyszeniem orkiestry i z udziałem solistów.

Zespół daje koncerty dla środowiska lekarskiego, angażuje się w imprezy charytatywne na rzecz ludzi chorych, uczestniczy w życiu kulturalnym miasta, regionu i kraju. Występował w Szwecji, Niemczech, Włoszech i na Litwie. Na V Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Chóralnej im. F. Nowowiejskiego w Barczewie zdobył wyróżnienie (2006), zaś na XX Międzynarodowym Festiwalu Pieśni Adwentowej i Bożonarodzeniowej w Pradze - II nagrodę (2010).

W 2010 r. wykonaniem Mszy św. Mikołaja Józefa Haydna w Katedrze Olsztyńskiej zespół zainicjował Ogólnopolskie Koncerty Lekarzy, kontynuowane w różnych miastach kraju. W 2013 r. wraz z chórami lekarzy ze Szczecina, Warszawy, Poznania, Katowic i Białegostoku zainaugurował XIV Festiwal „Ave Maria” w Czeladzi, wykonując Magnificat Johna Ruttera pod batutą Ryszarda Handke.

Chór Medici pro Musica uczestniczył w wielu wydarzeniach muzycznych Olsztyna i regionu. Najważniejsze z nich, to koncerty oratoryjne: Requiem Mozarta (1999, 2003), Missa di Gloria Pucciniego (2000), Completorium Gorczyckiego (2006), Missa pro pace Kilara (2012), Gloria Vivaldiego (2012), realizowane z udziałem połączonych chórów Olsztyna, chóru lekarzy ze Szczecina oraz filharmoników olsztyńskich.

W 2011 r. chór obchodził jubileusz 20-lecia, zwieńczony koncertem w Filharmonii Warmińsko- Mazurskiej. Za działalność artystyczną został uhonorowany Nagrodą Prezydenta Olsztyna. W 2012 r. zespół wydał 4-płytowy album Muzyka na receptę, zawierający utwory a cappella w wykonaniu własnym, a także kolędy i utwory wokalno-instrumentalne, do wykonania których zaprosił zaprzyjaźnione chóry lekarskie. Tylko wielkie umiłowanie muzyki pozwala łączyć absorbujący zawód lekarza z pasją śpiewania - mówią chórzyści.

Olsztyński Chór „Collegium Baccalarum”

Działa przy Stowarzyszeniu Społeczno-Kulturalnym „Pojezierze”. W tym miesiącu kończy 26 lat. Gdy w październiku 1987 r. grupa zapaleńców powoływała go do życia, miał to być zespół śpiewających nauczycieli. Dziś tworzą go amatorzy, pasjonaci muzyki i śpiewu chóralnego z różnych środowisk zawodowych.

Repertuar chóru to bogaty wybór utworów wokalnych od Renesansu do czasów współczesnych, dzieła sakralne i świeckie, kompozycje poważne i popularne. Być może dzięki tej wszechstronności pracę chóru doceniła publiczność Austrii, Belgii, Czech, Francji, Litwy, Macedonii, Ukrainy, Watykanu, Włoch i Rosji.

Chór jest laureatem festiwali i konkursów m.in. w Hajnówce, Rumii, Legnicy, Graz (Austria), w Ołomuńcu (Czechy) oraz w Ohrid (Macedonia).

Od 17 lat zespół prowadzi Agata Wilińska, która kładzie szczególny nacisk na dobór repertuaru, dbając o jakość prezentacji, kulturę brzmienia oraz ciekawe interpretacje.

******

GALA VERDIEGO W 200-LECIE URODZIN
11, 12 października 2013 r. o godz.19.00 sala koncertowa Filharmonii
Bilety w cenie normalny - 50 zł, ulgowy- 40 zł, karta melomana - 25 zł
Zapraszamy!