Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Spór toczy się już od dawna. Czy 22 stycznia 1945 roku to dla Olsztyna data wyzwolenia czy sowieckiego zniewolenia?

Fakty są prozaiczne. W połowie stycznia 1945 roku do Olsztyna dotarły pierwsze wieści o radzieckiej ofensywie na froncie Wisły.

Jak pisze Andrzej Wakar w książce „Olsztyn. Dzieje miasta”, początkowo nie wywołały one niepokoju, bo nikt nie oczekiwał ataku na Prusy Wschodnie z południa.

Dopiero 19 stycznia stało się jasne, że Olsztyn znajdzie się na pierwszej linii frontu. Nazajutrz pośpiesznie ewakuowano urzędy, uciekło też gestapo. Miasto przeżyło silny nalot bombowy radzieckiego lotnictwa, a kilka budynków rozpadło się w gruzy. 21 stycznia walki toczyły się już pod Olsztynkiem, więc w Olsztynie wybuchła panika, a ludność rzuciła się do ucieczki. Prezydent Olsztyna Fritz Schiedat zapewnił jednak w przemówieniu radiowym, że Armia Czerwona zostanie odparta, ale sam zaraz opuścił miasto.

22 stycznia wojska radzieckie, pod dowództwem gen. Nikołaja Oślikowskiego, weszły do Olsztyna. Czerwone flagi zawisły na Górnej (Wysokiej) Bramie, wieżach ratusza i Kościoła NSPJ przy ul. Mickiewicza, a na dworcu głównym PKP stał jeszcze przeładowany pociąg z niemieckimi uciekinierami. Odszedł w ostatniej chwili, tuż przed zajęciem dworca przez radzieckich sołdatów. Przeszli oni przez miasto strzelając do wszystkiego, co się rusza, tak byli oszołomieni walka i gorzałką. Po nich przyszli inni żołnierze, którzy - jak to ustalono ponad wątpliwość - grabili co się dało, w końcu spalili Stare Miasto.

Dziś pamiątką po wypędzeniu Niemców z miasta jest ulica 22 stycznia, dawniej Pocztowa (Post-Strasse). Biegnie ona od Poczty Głównej, obok obecnego Centrum Handlowego Alfa i pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińskiej i Mazurskiej (tzw. szubienic) do gmachu byłej rejencji, czyli powojennej Dyrekcji PKP, a dziś Urzędu Marszałkowskiego i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.