Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Kanał Mazurski jest jedną z unikalnych budowli z oryginalnymi rozwiązaniami technicznymi, wspaniale wkomponowany w środowisko naturalne. Jakkolwiek nigdy nie dokończono rozpoczętej w 1911 roku budowy, to miłośnicy kajakowych wypraw mogą korzystać z niektórych jego fragmentów. Historia kanału nie jest jednak powszechnie znana.

Dzisiaj (20.08) w kawiarnio-księgarni Tajemnica Poliszynela licznie zgromadzona publiczność miała możliwość zdobycia lub poszerzenia wiedzy o Kanale Mazurskim. O tej wielce interesującej budowli opowiadał Andrzej Bobrowicz, przewodnik turystyczny i koordynator wycieczek w ramach projektu „Olsztyn. Aktywnie!”. Były one kilkakrotnie modyfikowane.

Celem budowy Kanału Mazurskiego było uzyskania drogi wodnej z Wielkich Jezior Mazurskich do Bałtyku oraz wykorzystania energii wodnej do poruszania siłowni wodnych i osuszenia około l7 tysięcy hektarów łąk. Pierwsze projekty budowy pochodzą z lat 1862/1864.

W późniejszym okresie zrezygnowano z funkcji energetycznej kanału i planowano wykorzystać go jedynie jako drogę wodną do transportu drewna, materiałów budowlanych, torfu oraz turystyki. Wg ostatniego z projektów na kanale zaplanowano dziesięć stopni wodnych o spadkach od 5 do 17 m. Budowę kanału rozpoczęto w roku 1911, lecz wybuch wojny w 1914 r. przerwał prace. Wznowiono je dopiero w 1934 r. W czasach III Rzeszy kanał był obiektem tajnym. Na mapach topograficznych z 1939 r. nie zaznaczono śluz i innych budowli wodnych.

Ostatecznie budowę przerwano w 1942 r. i już nie wznowiono. W momencie przerwania prac budowlanych cały kanał był napełniony wodą. Po wojnie, po wkroczeniu wojsk Armii Czerwonej na tereny Prus Wschodnich nastąpiła grabież i wywóz ocalałych urządzeń. Dewastację dokończyli osadnicy.

Łączna długość kanału, od miejscowości Mamerki nad jeziorem Mamry, do rzeki Łyny na terenie Obwodu Kaliningradzkiego wynosi 51 km, z czego na terenie Polski znajduje się 22 km. Różnica poziomów wód pomiędzy jeziorem Mamry i rzeką Łyną wynosi 111,2 m. Na kanale znajduje się 10 śluz i 2 jazy walcowo-ruchowe, konstrukcji betonowej o ręcznym napędzie mechanizmów.

Na trasie kanału oprócz 5 śluz, znajdowały się 3 mosty kolejowe i 8 drogowych oraz 3 jazy i trzy poprzeczne groble ziemne. Niektóre z tych obiekty zostały w styczniu 1945 r. wysadzone w powietrze.

Na nieczynnych odcinkach Kanału wypełnionych stojącą wodą, porośniętych bujnie roślinnością są żeremia bobrów. Wszystkie istniejące urządzenia na kanale są traktowane jako zabytki hydrotechniki.